Frón - 01.03.1945, Page 38

36
Tvö bréf til Erlendar Gottskálkssonar
sjá þess merki í bréfi Kristjáns hér á eftir aS þeir hafi rætt
slík mál oftar en einu sinni. Jón Ólafsson getur þess í ævisögu
Kristjáns Jónssonar (Ljóömæli Kr. J., 3. útg. bls. XIX) að'
Erlendur hafi veriÖ einn af þremur mönnum sem mest áhrif
hafi haft á hann í æsku, og bætir við: »Erlendur var skáld og
fjörmaður, en trúmaður enginn. Er mér enn í minni einkar
skemmtilegt bréf frá honum er Kristján sýndi mér«.
Bréf frá Kristjáni skáldi Jónssyni munu nú fá til. í Skrá um
handritasöfn Landsbókasafnsins er aðeins talið eitt bréf frá
honum (til Jóns Sigurðssonar á Gautlöndum; Lbs. 1494, 8°), en
eitthvað getur verið til í einstakra manna eigu. Bréf það sem
hér er birt er skrifað þegar Kristján var tæplega 21 árs (f. 21/o
1842). Hann var þá vinnumaður á Hóli á Möðrudalsfjöllum. En
sama vorið (1863) fór hann til Reykjavíkur til að leita fyrir sér
um möguleika á því að komast í skóla. Um sumarið var hann
i kaupavinnu nyrðra, en hóf að læra undir skóla um haustið og
fékk inngöngu í skólann haustið 1864.
Um kvæðið í bréfslokin skal það tekið fram, að það var
prentað i Norðanfara, 2. árg. nr. 21—24, bls. 45, í júní 1863, og
hefur þar fyrirsögnina: Vísur 13. dag maí-mán. 1863. Eftir þeirri
heimild er það síðan prentað í Ljóðmælum Kr. J. 1872 bls. 18—19.
Smávægilegur orðamunur er á stöku stað í útgáfunni.
Tilvitnanirnar í Arinbjarnarkviðu og Sonatorrek sýna að
Kr. J. hefur haft Eglu með höndum í Reykjavíkurútgáfunni 1856.
Smávillur (t. d. »sakargögn« fyrir »sakar afl«) benda þó til þess
að vitnað sé til kvæðanna eftir minni.
Bréfið frá Benedikt Sveinssyni er skrifað skömmu eftir
jiinglausnir 1871, en á því þingi sat Erlendur eins og áður var
sagt. Par gerðust þau tíðindi, eins og kunnugt er, að stöðulög-
unum var mótmælt og Þjóðvinafélagið stofnað. Benedikt hafði
átt sæti í stjórnarskrármálsnefndinni og látið mikið til sín taka,
enda sýnir bréfið að honum hefur verið mikið í hug. Ur blaðs-
stofnuninni sem á er minnzt varð þó ekki, endá var ekki að
fullu gengið frá lögum Ljóðvinafélagsins fyrr en á þingi 1873,
og varð þá úr að útgáfa Andvara var hafin árið eftir. Þó má
vera að einmitt þessi hugmynd um útgáfu blaðs hafi ýtt undir
Benedikt til að gera tilraun til að koma upp prentsmiðju á
Elliðavatni, en það reyndi hann veturinn 1871—72. Sú starfsemi
strandaði þó á því að hann fékk aldrei prentsmiðjuleyfi, enda
stóð hann í sifelldu málastappi við yfirvöldin næstu árin.