Morgunblaðið - 30.10.2015, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. OKTÓBER 2015
Opinbert bréf til
Jóns Baldvins Hanni-
balssonar:
Jón!
Þegar ég hringdi í
þig um daginn af til-
efni þess að sögunni
væri að ljúka, þá fann
ég strax að við vorum
ekki alveg á sömu
nótunum í þessu máli
– og ákvað því að
senda þér línu í stað þess að reyna
að útskýra afstöðu mína í síma. Ég
ákvað líka að gera þetta að opin-
beru máli – svona að gamni. En
sem sagt: frá mínum bæjardyrum
séð standa málin svona:
Á síðustu árum hefur almenn-
ingur tvisvar sinnum risið upp
gegn valdhöfum í Kíef. Fyrst
gerðu íbúar í Vestur-Úkraínu upp-
reisn gegn þeim valdhöfum sem
frekar vildu halla sér að Rússum
heldur en að ganga í ESB. Bylt-
ingin tókst og lögleg stjórn lands-
ins var flæmd í burtu. Íbúar í
Austur-Úkraínu vildu hins vegar
frekar ganga til samvinnu við
Rússa, heldur en að ganga í ESB
og hófu því andóf gegn nýjum
ráðamönnum í Kíef. Frá sjónarhóli
ESB og Bandaríkjanna var bylting
Vestur-Úkraínumanna af hinu
góða; uppreisnin á austurhéruðum
landsins af hinu illa. Af hverju?
Ef íbúar Vestur-Úkraínu eiga
rétt á því að ráða örlögum sínum
sjálfir – og ganga í ESB – af
hverju njóta þá íbúar Austur-
Úkraínu ekki sama réttar: réttar
til þess að ákveða örlög sín sjálfir
– og ganga ekki í ESB?
Firring og heimska
Það sem hér er á döfinni er fyrst
og fremst firring – og heimska.
Þetta er – í stuttu máli – elsta og
afdrifaríkasta firringarform í
heimi mannanna: Það
firringarform sem
skipar mannverum í
tvær andstæðar fylk-
ingar: Annars vegar
eru það „við“ – og
hins vegar „þeir“.
„Við“ erum hið góða;
„þeir“ eru hið illa. Og
vegna þess að „við“
erum hið góða þá er-
um „við“ manneskjur,
en „þeir“ ekki nema
ómenni – og jafnvel
óvinurinn. Þessi
einkaréttur á mennskunni er ekk-
ert annað en ýtrasta firring vegna
þess að öll erum við manneskjur –
óháð þjóðerni, trúarbrögðum,
menningu, kynþætti eða kyni – og
það er enginn annar skilningur
sem á rétt á sér.
Frá sjónarhóli Merkel og Obama
eru V-Úkraínumenn hið góða
vegna þess að þeir eru hallir undir
ESB – og þess vegna hallir undir
sjónarmið „okkar“. Aðskiln-
aðarsinnar í austrinu eru hins veg-
ar einfaldlega „þeir“ sem hallir eru
undir Rússa og eru þess vegna af
hinu illa – og ástæðulaust að taka
tillit til þess rumpulýðs á einn eða
neinn hátt. En það sem hér er á
seyði er m.a. sá hroki og yfirgang-
ur sem gjarnan einkennir sam-
skipti „okkar“ – í vestrinu – við
Rússa. Þessi stæka Rússafóbía
sem viðgengst á slóðum „okkar“ er
ekki bara hroki: hún er raunveru-
leg ógn við heimsfriðinn því að
friður verður aldrei tryggður án
þátttöku Rússa. Þess vegna þyrft-
um „við“ að taka upp vinsamlegri
og siðaðri samskipti við Rússa – og
bjóða þeim inn í heim „okkar“:
helst vildi ég sjá fríverslunarsamn-
ing við Rússa – og jafnvel að bjóða
þeim inn í EES.
Herja á eigið fólk
Næst gerðist það svo að ráða-
mennirnir nýju í Kænugarði réð-
ust – að fengnu leyfi Merkel og
Obama – með her sinn inn í Aust-
ur-Úkraínu – á sitt eigið fólk – rétt
eins og óðir blóðhundar; réðust til
atlögu við fátækt fólk sem unnið
hafði sér það eitt til óhelgi að hafa
áhuga á því að ráða örlögum sínum
sjálft. Og síðan var Rússum kennt
um þessi stríðsátök! Auðvitað rann
Rússum blóðið til skyldunnar – en
þessi stríðsátök í Úkraínu voru al-
farið ráðamönnum í Kíef að kenna
– ásamt ESB og Bandaríkjunum
sem gáfu grænt ljós á þessar sið-
lausu aðgerðir. Ráðamenn í Kænu-
garði verja síðan siðleysið og kalla
aðskilnaðarsinna hryðjuverkamenn
– en þannig er hægt að verja
hvaða stríðsaðgerðir – og hvaða
siðleysi – sem verða vill í hvaða
heimshorni sem er.
Málin í Úkraínu fóru þá fyrst
verulega úr böndum þegar Merkel
þverskallaðist við að viðurkenna
kosningar Pútíns á Krímskaga og
síðan kosningar aðskilnaðarsinna í
A-Úkraínu. Vopnuð átök eru villi-
mennska; kosningar hins vegar
siðaðra manna háttur. Rétt hefði
verið að leyfa fólkinu sjálfu að ráða
örlögum sínum – í stað þess að
senda á það her. Merkel hefði þess
vegna átt að gleðjast yfir áformum
Pútíns og aðskilnaðarsinna um að
efna til kosninga. Hún hefði ekki
bara átt að gleðjast yfir þessum
áformum: hún hefði átt að bjóðast
til að hjálpa til við að hrinda þeim í
framkvæmd – og ekki bara undir
eftirliti ESB, heldur líka SÞ.
Nú er því hins vegar mikið
hampað – til þess að ófrægja Pútín
– að hann hafi lagt undir sig Krím-
skagann með vopnavaldi: að hann
hafi breytt landamærum Evrópu
með vopnavaldi. Þó vita allir sem
vita vilja að Pútín var ekki í land-
vinningastríði á Krímskaga: hann
var að vernda aðstöðu rússneska
Svartahafsflotans – eðlilega!
Hafa ekki hreinan skjöld
Hitt er svo annað mál að ég er
auðvitað ekki að gera því skóna að
Rússar séu á einhvern hátt
barnanna bestir. Því fer fjarri.
Pútín – Rússar – hafa ekki hreinan
skjöld – ekkert frekar en ESB og
Bandaríkin. Rússar fremja nefni-
lega nákvæmlega sama glæp í Sýr-
landi og vestrið í Úkraínu: Þeir
styðja siðlaus stjórnvöld – siðlaus-
an einræðisherra – sem herjar á
sitt eigið fólk eins og óður blóð-
hundur og ver síðan siðleysið með
því að kalla andstæðinga sína
hryðjuverkamenn. Fyrst gagn-
rýnir Pútín stjórnvöld í Kíef fyrir
að herja á sína eigin landsmenn,
en styður síðan Assad Sýrlands-
forseta í aðför hans að eigin fólki.
Eiginlega skilur maður ekki hvað
er að gerast í kollinum á mann-
inum.
Og núna eru Rússar farnir að
beita lofthernaði í Sýrlandi. Jón,
það er þetta sem ég átti við þegar
ég hringdi í þig og hélt því fram að
sögunni væri að ljúka; henni lýkur
bráðlega – í Sýrlandi. Hins vegar
getum við ekki enn þá vitað hvern-
ig henni lýkur: hvort henni ljúki á
jákvæðum eða neikvæðum nótum.
Sýrland er slík púðurtunna að
minnsti neisti gæti kveikt í ófrið-
arbáli sem loga myndi um heim
allan – og yrði til þess að sögunni
lyki á neikvæðan hátt með því að
við mennirnir tortímdum okkur
sjálfum í sturluðum allsherjar-
átökum.
Í sjálfu sér er ekki ástæða til að
vera bjartsýnn á horfurnar. Í ann-
an stað hefur sú nýja staða komið
upp þessa dagana að andstæðar
fylkingar – báðir aðilar – eru ein
og sama vitundin. Þetta hefur
aldrei áður gerst í sögu mannkyns.
Við sjáum nefnilega að báðir aðilar
hafa rétt fyrir sér hvað það varðar
að styðja kúgað fólk í átökum við
firrt stjórnvöld – og rangt fyrir sér
í því að styðja óða blóðhunda sem
murka lífið úr eigin fólki. Hvor-
ugur aðilinn er sekari og hvorugur
aðilinn er saklausari. Báðir aðilar
geta þess vegna séð sjálfa sig í
„Hinum“ – og ættu þess vegna að
kannast við mennsku hans.
Sín hvor hliðin á sama málinu
Það sem til þarf til þess að frið-
ur ríki með mönnum á okkar dög-
um – og um ókomna tíð – er þetta:
að þessar andstæðu fylkingar
hætti – báðar tvær – að styðja þá
blóðhunda sem herja á sitt eigið
fólk: ESB og Bandaríkin í Úkra-
ínu; Rússar í Sýrlandi. Og næsta
skref yrði síðan að þessar and-
stæðu fylkingar sameinuðust í
átökum við ISIS.
Úkraína og Sýrland eru sín hvor
hliðin á sama málinu. Til þess að
leysa þær ídeólógísku flækjur sem
þetta mál felur í sér verður mann-
kynið að hefja sig á æðra siðferðis-
plan þar sem við yfirvinnum firr-
inguna sem felst í afstöðunni „við“
– hið góða; „þeir“ – hið illa og til-
einkum okkur frekar þá afstöðu
sem kveður á um mennsku allra
manna. Ef það kraftaverk gerist
að okkur muni takast að leysa
þessar flækjur táknar það einfald-
lega að sögunni hefur lokið á já-
kvæðan hátt – í friði.
Bestu kveðjur – og í von um að
kraftaverkið gerist.
Tveir óðir blóðhundar og friðurinn
Eftir Þór
Rögnvaldsson » Það sem til þarf til
þess að friður ríki
með mönnum á okkar
dögum og um ókomna
tíð er að þessar and-
stæðu fylkingar hætti
að styðja þá blóðhunda
sem herja á sitt eigið
fólk.
Þór Rögnvaldsson
Höfundur er heimspekingur.
Í forystugrein 2.
október sl. tekur
Morgunblaðið afstöðu
gegn grundvallar-
hagsmunum Reykvík-
inga og annarra
landsmanna með
stuðningi við veru
flugvallar í Vatns-
mýri. Afstaða blaðs-
ins lýsir annaðhvort
djúpstæðu þekking-
arleysi á skipulagsmálum höf-
uðborgarinnar eða virðingarleysi
fyrir almannahag.
Afstaðan vekur furðu því einn af
ritstjórunum er sagður löglærður
og að auki fyrrverandi forsætis-
ráðherra, formaður Sjálfstæð-
isflokks og borgarstjóri í Reykja-
vík til margra ára. Því er rétt að
rifja upp nokkur meginatriði um
borgarskipulag, þjóðarhag, flug-
starfsemi o.fl. atriði sem ættu að
vera vel kunn á ritstjórn Morg-
unblaðsins.
1. janúar 1932 fengu Reykvík-
ingar Vatnsmýri fyrir byggð ört
stækkandi höfuðborgar. 1941
komu Bretar þar upp herflugvelli
vegna seinna stríðs („force maj-
eure“). 1946 tók ríkið við vellinum
af Bretum en skilaði ekki til
Reykvíkinga, réttra eigenda lands-
ins, heldu beitti misvægi atkvæða
til að festa hervirkið í sessi og
halda því þar í 70 ár („force bru-
tal“).
Yfirtaka ríkisins er for-
dæmalaust landrán sem á sér
enga réttarfarslega stoð, er m.a.
brot á stjórnarskrá, skipulags-
lögum og sveitarstjórnarlögum.
Vatnsmýrarsvæðið var þá og er
enn langbesta mannvistar- og
byggingarland höf-
uðborgarinnar. Land-
ið var ekki tekið eign-
arnámi og á sl. 70
árum hefur ríkið
hvorki greitt skaða-
bætur né lóðarleigu.
Flugvöllurinn þekur
um 140 ha., en ámóta
svæði á jöðrum hans
er illbyggilegt vegna
skerðingaráhrifa
flugsins. Yfir öllu nes-
inu vestan Elliðaáa og
stórum hluta Kópa-
vogs liggur skerðingarflötur í 45
m hæð. Reykjavík hefur skipu-
lagsvald innan borgarmarkanna
eins og önnur sveitarfélög innan
sinna marka. Samkvæmt nýju Að-
alskipulagi Reykjavíkur fer flugið
úr Vatnsmýri eigi síðar en 2022.
Leiðarahöfundur vitnar í innan-
ríkisráðherra og notar hefðbundin
falsrök flugvallarsinna, m.a. um
sjúkraflug og flugöryggi. Flutn-
ingur sjúkra með flugvélum er lít-
ið brot allra sjúkraflutninga.
Sjúkraflug er ekki sjálfstæður
sjúkraflutningur því þegar flugvél
kemur við sögu er flutningur
sjúkra fjórþættur: 1. flutningur að
ökutæki, 2. akstur að flugvelli, 3.
flug, 4. akstur að sjúkrastofnun.
NA-SV-braut var oft afskrifuð
með samkomulagi borgar og ríkis,
fyrst 1990, aftur 1999 og 2005 og
nú síðast 2013. Vitni eru að lend-
ingum á brautinni í góðu veðri
undanfarna mánuði. Flugmenn
reyna þannig að falsa feril um
aukna notkun með vitund flug-
umsjónar.
Innanlandsflug er niðurgreitt
með beinum ríkisstyrkjum, með
eftirgjöf á rekstrarkostnaði flug-
valla og með því að greiða ekki
lóðarleigu í Vatnsmýri. Flug-
farþegum fækkar hratt í sam-
keppni við aðra samgöngumáta.
95% landsmanna nota það aldrei.
Aðeins með samþættingu við milli-
landaflug í Keflavík eða á nýjum
flugvelli í Hvassahrauni má við-
halda því. Þá kæmust t.d. erlendir
ferðamenn út á land og lands-
byggðarbúar til útlanda milliliða-
laust.
Hervirkið í Vatnsmýri var
endurbyggt um sl. aldamót. Nú-
virði þess og annarra nothæfra
flugmannvirkja þar er varla yfir 6
milljörðum kr. Virði lands undir
brautunum er hins vegar um 210
milljarðar kr. á verðlagi 2007. Ef
ríkið á þriðjung nægja 70 millj-
arðar kr. t.d. fyrir nýju háskóla-
sjúkrahúsi eða innanlandsflugvelli
með öllu og 3-4 jarðgöngum á
landsbyggðinni að auki.
Á 70 árum er tjón af fluginu
óskaplegt. Það hefur m.a. stuðlað
að vondri byggðastefnu, illri með-
ferð ríkisfjár, ómarkvissri vega-
gerð og auknum fólksflutningum á
SV-hornið sbr. tilurð og hraðan
uppgang nýs þéttbýlis í Mosfells-
sveit, Kópavogi og Garðahreppi
frá stríðslokum. Íbúafjöldi margra
sveitarfélaga á landsbyggðinni er
því kominn undir sjálfbær mörk.
Mest er tjónið í einu borginni,
stærsta hluta íslensks hagkerfis
með 64% landsmanna auk nærri
20%, sem sækja þangað atvinnu
og þjónustu. Óskilvirkni vegna
hervirkisins bitnar á lífgæðum
allra, m.a. á heilbrigði, menntun,
efnahag og launum. Rekja má að
hluta landflótta um 500 Íslendinga
á ári að meðaltali sl. áratugi til
neikvæðra áhrifa hervirkisins á
þróun byggðar og samfélags í höf-
uðborginni.
Uppsafnað tjón af flugi í Vatns-
mýri sl. 70 ár nemur þúsundum
milljarða kr. Borgin er a.m.k. þre-
falt víðáttumeiri en hún hefði ella
orðið án þess. Byggð fyrir 210.000
borgarbúa þekur nú meira en
15.000 ha. eða álíka svæði og Man-
hattan og París samanlagt með 4
milljónir íbúa alls.
Stjórnlaus útþensla byggðar
vegna flugs í Vatnsmýri er helsta
böl Íslendinga. Því böli linnir ekki
fyrr en þar rís þétt og blönduð
miðborg með a.m.k. 2.500.000 gólf-
flatarmetra fyrir t.d. 25.000 íbúa
og 25.000 störf. Þangað til er bíll-
inn eini nothæfi samgöngumáti
flestra borgarbúa. Í borginni eru
nú um 160.000 bílar eða 760 á
hverja 1.000 íbúa. Það er tvöfaldur
meðalfjöldi bíla í evrópskum borg-
um.
Misvægið milli höfuðborgar og
landsbyggðar í skipun fulltúa á
landsfundi Sjálfstæðisflokksins
magnar upp neikvæð áhrif af mis-
vægi atkvæða í alþingiskosn-
ingum. Skv. upplýsingum á heima-
síðu flokksins nemur þetta
innbyggða misvægi um 100% því
kjósendur xD að baki hvers full-
trúa höfuðborgarsvæðis eru 51 en
26 á landsbyggðinni (2013). E.t.v.
ættu kjósendur flokksins í höf-
uðborginni að hugsa sinn gang.
Hvern varðar um almannahag?
Eftir Örn
Sigurðsson » Yfirtaka ríkisins er
fordæmalaust land-
rán, sem á sér enga rétt-
arfarslega stoð, er m.a.
brot á stjórnarskrá,
skipulagslögum og
sveitarstjórnarlögum.
Örn Sigurðsson
Höfundur er arkitekt og stjórnar-
maður í Samtökum um betri byggð.
Súgfirðingaskálin
Í byrjun gormánaðar var önnur
lota um Súgfirðingaskálina, tví-
menningsmóti Súgfirðingafélagsins
spiluð.
14 pör mættu til leiks í byrjun slát-
urtíðar og skemmtu sér vel. Hart var
barist um efsta sæti og munaði
minnsta mögulega mun er upp var
staðið.
Úrslit úr annarri lotu, meðalskor
156 stig.
Rafn Haraldsson - Jón Sveinsson 181
Karl Bjarnason - Ólafur Ólafsson 180
Flemming Jessen - Kristján H. Björnss. 176
Hafliði Baldursson - Árni Guðbjörnss. 174
Kristján Pálsson - Ólafur Karvel Pálss. 168
Sigurður G. Ólafsson - Ásgeir I. Jónsson 166
Heildarstaðan:
Flemming Jessen - Kristján H. Björnss. 367
Karl Bjarnason - Ólafur Ólafsson 361
Hafliði Baldursson - Árni Guðbjörnsson 346
Rafn Haraldsson - Jón Sveinsson 340
Eðvarð Sturluson - Mortan Hólm 328
Alls verða spilaðar sjö lotur um
Súgfirðingaskálina og gilda sex
bestu skorin til verðlauna.
Næst verður spilað 30. nóvember í
fyrri hluta ýlis.
Fjórtán borð í Gullsmáranum
Góð þátttaka var í Gullsmára
mánudaginn 26. október. Spilað var
á 14 borðum.Úrslit í N/S:
Þórður Jörundss. - Jörundur Þórðarson 336
Jón Bjarnar - Katarínus Jónsson 311
Guðm. Pálsson - Sveinn Símonars. 300
Ragnar Jónsson - Lúðvík Ólafsson 289
Pétur Antonsson - Guðlaugur Nielsen 286
A/V
Hermann Guðmss. - Magnús Marteinss. 317
Jón I. Ragnarss.- Sæmundur Árnason 305
Gunnar Alexanderss. - Elís Helgason 302
Sigurður Njálsson - Pétur Jónsson 300
Guðbjörg Gíslad. - Sigurður Sigurðss. 285
Spilað er alla mánudaga og
fimmtudaga.Allt spilaáhugafólk vel-
komið.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is