Orð og tunga - 01.06.2009, Blaðsíða 27

Ásta Svavarsdóttir og Veturliði Óskarsson
Annarleg sprek á ókunnugri strönd
Tökuorð í íslensku fyrr og nú
1 Inngangur
Áhrif eins máls á annað eru ein af meginuppsprettum breytinga í
tungumálum og það á ekki síst við um orðaforðann.1 Þótt tökuorð í
íslensku séu tiltölulega fá miðað við mörg önnur tungumál hafa er-
lend áhrif samt sett mark á íslenskan orðaforða. I greininni er fjallað
um þennan hluta orðaforðans og gerð tilraun til að stilla saman tveim-
ur tímaskeiðum í íslenskri málsögu: 14. og 15. öld sem einkenndust af
miðlágþýskum áhrifum í Norður-Evrópu, þ. á m. á Islandi (sjá Vetur-
liða Óskarsson 2003 o.v.), og nútímanum, fyrst og fremst máli 20. aldar
þegar tökuorð koma fyrst einkum úr dönsku og síðar úr ensku (sjá t.d.
Guðrúnu Kvaran og Ástu Svavarsdóttur 2002).
Á undanförnum árum og áratugum hefur enska haft vaxandi áhrif
á orðaforða íslensku eins og fjölda annarra tungumála. Þetta veld-
ur mörgum áhyggjum og fræðimenn og almenningur velta fyrir sér
hvaða afleiðingar þetta muni hafa á gerð og svipmót þessara mála. í
því sambandi hafa fræðimenn á Norðurlöndum litið mjög til áhrifa
miðlágþýsku á norræn mál á 13.-16. öld til samanburðar. Þau voru
gríðarlega mikil, einkum á orðaforða dönsku, norsku og sænsku, en
‘Við þökkum ónefndum yfirlesara gagnlegar athugasemdir sem við höfum tekið
tillit til eftir því sem við höfðum tækifæri til.
Orð og tunga 11 (2009), 17-44. © Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum,
Reykjavík.