Orð og tunga - 01.06.2009, Blaðsíða 103

Orð og tunga - 01.06.2009, Blaðsíða 103
Kristján Árnason: Að bera sér orð í munn 93 Annað dæmi sem Baldur tekur um mismikla aðlögun að íslensku málkerfi eru orðin týpa og týpísknr. Þessi orð eru oft (eða voru) borin fram með frammæltu kringdu [y]-hljóði; sem hvarf úr íslensku máli með afkringingunni sem varð hér á 15. og 16. öld. Þetta [y] er sam- kvæmt því framandi hljóð í nútímamálskerfinu og framburður með [y] á orðum eins og týpa og týpísknr fylgir ekki íslensku hljóðkerfi að mati Baldurs. Enda mun lang-algengast nú orðið að bera þessi orð fram með ókringdu [íþhljóði.* * 9 Frekari dæmi sem Baldur tekur um skort á aðlögun að íslensku kerfi eru orð eins og sófi [sou-.fi], kaþólsknr [kha:0oulskyr] og sígaretta [shkarehta]. Þarna er annars vegar um það að ræða í sófi og kaþólsknr að órödduðu önghljóðin [f] og [0] eru borin fram milli sérhljóða, en slíkt þekkist ekki í arfteknum orðaforða, og hins vegar er á ferðinni óvenjuleg samsvörun milli ritháttar og framburðar í sófi (f milli sér- hljóða borið fram sem [f] en ekki [v]) og sígaretta (g borið fram sem lokhljóð en ekki önghljóðið [y])- Þótt segja megi að þessi orð beri einhvern framandlegan blæ og hafi því samkvæmt strangasta mati varla öðlast þegnrétt í málinu, má benda á að þau virðast lifa góðu lífi í ræðu og riti, og raunar er álitamál hversu framandleg þau eru í raun og veru. Hér má benda á umræðu hjá Kristjáni Árnasyni (2005a:172) um orð eins og kaþólsknr og sófi, þar sem rætt er um þann möguleika að líta svo á sem þessi orð sýni það sem kalla má kerfisgöt í hefðbundnum orðaforða. Hinn möguleikinn er að segja sem svo að hér hafi það gerst, eins og þegar orð eins og prestnr komu inn í málið og „höfðu með sér" hljóðið /p/, að orðin sé breyting á hljóðkerfinu sem felur það í sér að [0] getur staðið inni í orði milli sérhljóða. Hvað varðar orð eins og sígaretta, þar sem ritað er g milli sérhljóða og borið fram með ófráblásnu lokhljóði, þá er það auðvitað óvenju- legt miðað við arftekinn orðaforða að stafurinn g tákni lokhljóð milli sérhljóða, en hins vegar má færa fyrir því rök að orð eins og stiídent og önnur hliðstæð, sem í máli harðmæltra hafa ófráblásið lokhljóð séu hljóðkerfislega eðlileg (sbr. t.d. Gunnar Ólaf Hansson 2003). Það má verði áherslan líklegri til að vera á seinna atkvæðinu: Fimm pró'sent, heldur en þegar tvíkvætt orð fer á undan: 'Fjögur 'prósent. Þetta er efni til frekari rannsóknar. 9Raunar bendir Baldur á að ráðið sem menn nota (eða notuðu) til að ná framburð- inum hafi verið að nota tvíhljóðið [yí] sem kemur fyrir í framburðinum hugi [hYÍji], þannig að framburðurinn hafi í raun lagað sig að íslenskum aðstæðum, þ.e. að sagt hafi verið [thYÍ:pa] og [thYÍ:piskYr].
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.