Orð og tunga - 01.06.2009, Blaðsíða 115

Orð og tunga - 01.06.2009, Blaðsíða 115
105 Vésteinn Ólason: Hugtök og heiti í bókmenntafræði Á áttunda tug síðustu aldar, þegar drög voru lögð að Hugtökum og heitum var mikil gerjun í fræðilegri umræðu um bókmenntir. Pósitív- ískar, eða raunhyggjulegar, rannsóknaraðferðir, sem lengi höfðu ríkt við háskóla á Vesturlöndum, voru á undanhaldi, og var þá þegar af því löng saga utan Islands.5 Þeir sem ráku flóttann höfðu fræðikenn- ingar og fræðiorð mjög á hraðbergi. Kynslóðaskipti urðu meðal bók- menntakennara við Háskóla íslands um 1970, og auðvitað hafði það veruleg áhrif á kennsluna. Kennsla í aðferðafræði, bókmenntagrein- ingu og kenningum um samband samfélags og bókmennta varð stöð- ugt fyrirferðarmeiri. í kennslunni þurfti að nota erlent efni, bækur og greinar. í þessu lestrarefni var krökkt af framandi hugtökum og fræði- legu orðfæri, og kennararnir urðu að glíma við að koma íslenskum orðum að viðfangsefnum. Þá varð fljótt ljóst að hvorki nægði að taka hugtökin upp óbreytt né finna íslensk nýyrði jafngild þeim ef ekki fylgdi raunverulegur skilningur á þeirri hugsun sem fram var reidd í slíkum búningi. Þann skilning var síðan einatt hægt að tjá með ís- lensku orðfæri án þess að gripið væri til hugtaka jafngildra þeim er- lendu. Engu að síður var þörf fyrir hvort tveggja, skilning á erlend- um hugtökum og ný íslensk hugtök. Frá upphafi þessa tímabils má auk Bókmennta Hannesar nefna Brag og Ijóðstíl Óskars Halldórsson- ar og Eðlisþætti skáldsögunnar eftir Njörð P. Njarðvík, og voru bæði þessi rit sprottin upp úr kennslu, einkum ætluð stúdentum og gefin út af Rannsóknastofnun í bókmenntafræði í samvinnu við Hið íslenzka bókmenntafélag.6 Hugtökum og heitum var ekki ætlað að skapa nýjan íslenskan orða- forða í bókmenntafræði; um það var góð samstaða meðal ritstjóra og bókmenntakennaranna sem mótuðu stefnuna. Stefnan var að kynna og festa í sessi íslensk hugtök sem til voru, einnig þau nýjustu, en nota annars alþjóðleg fræðiorð og gera grein fyrir merkingu þeirra. Þessi stefna tók mið af því að ný orð mundu þurfa nokkra prófun í riti og ræðu áður en ljóst yrði hvort þau mundu vinna sér slíkan þegnrétt að þau ættu erindi inn í bók, sem gert var ráð fyrir að mundi eiga sé nokkra framtíð sem kennslurit.7 Þessari stefnu er lýst í formála, bls. 8: sTæpt er á þeirri sögu með tilvísun í yfirlitsrit í grein eftir mig sem birtist 1964. 6Árið 1985 gaf Bókmenntafræðistofnun út Leikrit á bók eftir Jón Viðar Jónsson, sem einnig var ætluð stúdentum, og sama ár birtist Bókmemitafræði handa framhaldsskólum eftir undirritaðan, þar sem einnig var fjallað um ýmis undirstöðuhugtök, en bæði þessi rit komu sem sagt út á eftir Hugtökum og heitum í bókmenntafræði. 7Það hefur reynst rétt því að bókin hefur nokkrum sinnum verið endurprentuð.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.