Orð og tunga - 01.06.2009, Side 33

Orð og tunga - 01.06.2009, Side 33
Ásta Svavarsdóttir og Veturliði Óskarsson: Annarleg sprek ... 23 málsorða í textum fram til um 1500 (að máldögum kirkna meðtöld- um) sé hátt í eina milljón orða og höfum við þar til hliðsjónar lauslega áætlun sem miðast við prentaða útgáfu þeirra í íslenzku fornbréfasafni. Samkvæmt þessu ætti hlutfall lesmálsorða ættaðra úr miðlágþýsku að nálgast 0,3% af heildarfjöldanum. Upplýsingar um stærð sjálfs orða- forðans í fornbréfunum liggja ekki fyrir, þ.e.a.s. um fjölda einstakra uppflettiorða, en til að fá einhvern samanburð má geta þess að stærð orðaforða íslendingasagnanna er um 12.500 uppflettiorð en heildar- fjöldi lesmálsorða um 885 þúsund (Eiríkur Rögnvaldsson 1990:54,56). Ef við leyfum okkur að gera ráð fyrir að uppflettiorð í fornbréfum séu hlutfallslega jafnmörg og uppflettiorð í íslendingasögunum fáum við töluna 14.124 orð; og ef við gerum ráð fyrir að miðlágþýsku orðin séu um 550 talsins þá er hlutfall þeirra af uppflettiorðum um 3,9%, sem er furðuhá tala.4 — Hafa þarf í huga að þeir textar sem hér er um að ræða, opinber skjöl, eru ekki fyllilega dæmigerðir fyrir málfar síns tíma. Frá 15. öld er hins vegar fátt um aðra frumsamda texta til sam- anburðar, nema helst rímur og lítið eitt af þýðingum og annálum, og hefur ekki verið ráðist í athugun á þeim að þessu sinni. Lausleg athug- un á þýðingum úr ensku frá miðri 15. öld5 bendir þó til að tökuorð af miðlágþýskum uppruna séu hlutfallslega síst færri þar en í fornbréf- unum. 3.2 Um orðin Munur á íslensku og norrænu frændmálunum var óverulegur á 14- 15. öld miðað við það sem síðar varð og sömuleiðis var formgerð mið- lágþýsku um margt áþekk formgerð norrænna mála, eins og getíð var í inngangi, bæði að því er varðar beygingar, orðmyndunarmöguleika og framburð. Það kemur því ekki á óvart að merking hinna miðlágþýsku orða er, að því best verður séð, jafnan sú sama eða sambærileg í öllum nor- rænum málum. í íslensku hafa orðin nær ætíð sambærilega eða nán- 4Áréttað skal að mismunandi orðstofnar af miðlágþýskum uppruna eru mun færri, um 300 talsins, og sé miðað við þá tölu lækkar hlutfallstalan talsvert, eða niður í rúm 2,1%. 5Jorgensen (1970); Einar G. Pétursson (1976). — Hér var miðað við þann texta sem varðveittur er í 15. aldar handritum, sem er á milli 8.000 og 9.000 lesmálsorð, en annað eins er varðveitt í yngri handritum. í textanum eru um 50 orð af miðlágþýskum uppruna, af 45 mismunandi rótum.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188

x

Orð og tunga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.