Orð og tunga - 01.06.2009, Side 76

Orð og tunga - 01.06.2009, Side 76
66 Orð og tunga eðliseinkennum þess. Þannig mynda t.d. merkingarfræði, setninga- fræði, beygingarfræði, hljóðkerfisfræði og hljóðfræði sérstakar grein- ar eða fræðasvið. Þar við bætist ýmislegt annað, t.d. málsaga, sam- anburður á milli tungumála eða málstiga, að ógleymdri orðfræði en með henni er átt við rannsóknir og lýsingu á orðaforða tungumáls, oft með megináherslu á merkingar- og beygingarlýsingu. Orðabókar- menn munu kannast við að ekki er ávallt augljóst hvers kyns upp- lýsingar eigi heima í orðabók, þar geta mismundi þættir skarast og fléttast saman, mörkin á milli merkingarfræði, setningafræði og atriða er varða málsögu eru ekki ávallt skýr. Því er þetta nefnt hér að það varðar efni greinarinnar sérstaklega. í nútíma málvísindum er oft vísað til orðasafns (e. lexicon) en það hefur verið skilgreint með ýmsum hætti. í bók sinni Aspects of the Theory of Syntax (1965) gerir Noam Chomsky ráð fyrir að málfræði mannlegs máls (e. generative grammar 'málkunnáttufræði') megi skipta í þrjá meginþætti: (1) setningafræðilegan þátt; (2) hljóðkerfislegan þátt og (3) merkingarfræðilegan þátt. Tveir síðarnefndu þættirnir eru ein- göngu túlkandi (e. interpretive), þ.e.a.s. þeir vinna úr upplýsingum sem eru fengnar úr setningafræðilega þættinum. Af því leiðir að í setningafræðilega þættinum er annars vegar skilgreind djiípgerð, sem ákvarðar merkingu málsgreinar, og hins vegar yfirborðsgerð sem ræður úrslitum um hljóðafar (Chomsky 1965:16). Athygli vekur að í þessu líkani er ekki gert ráð fyrir að orðasafnið sé sjálfstæður þáttur, heldur að það sé hluti af setningafræðilega þætt- inum (Chomsky 1965:84). Frá þeim tíma er Chomsky ritaði Aspects hefur mikið vatn runnið til sjávar og afstaða fræðimanna til orða- safnsins hefur breyst í grundvallaratriðum. Segja má að á því sviði falli öll vötn til Dýrafjarðar, orðsafnið fær sífellt aukið vægi (Singleton 2000:24). Sumir ætla að þar eigi heima hvers kyns óregla og frávik á sviði málfræði og orðfræði en aðrir hugsa sér orðasafnið sem hverja aðra orðabók (Guðrún Kvaran 2005:180) sem m.a. hafi að geyma orð, orðasafnsþætti (e. lexical features) og merkingu. Undirritaður er þeirrar skoðunar að líta megi á orðasafnið sem nokkurs konar orðabók, þó með þeim fyrirvara að það er ekki kyrr- stætt eins og bók heldur sveigjanlegt og jafnvel einstaklingsbundið. Þá má færa rök að því að merkingu orða ráði margs konar þættir og ólíkir og því megi tala um orðfræðilega merkingu, sehringafræðilega merkingu, hlutverksmerkingu og afstöðumerkingu svo að dæmi séu
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188

x

Orð og tunga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.