Orð og tunga - 01.06.2009, Side 117

Orð og tunga - 01.06.2009, Side 117
Vésteinn Ólason: Hugtök og heiti í bókmenntafræði 107 reyndar sjálfur fyrir aldarfjórðungi, er viðfangsefnum bókmennta- fræði skipt í þrjá flokka: bókmenntasögu, skáldskaparfræði og bók- menntarýni. Bókmenntasagan rannsakar þróun bókmenntanna og vensl við önnur fyrirbæri mannlífsins, en með skáldskaparfræði er leitast við að finna og rökstyðja alhæfingar sem lýsa bókmenntum og séreðli þeirra, segir þar m.a.; bókmenntarýni fæst hins vegar við ein- stök verk. Áhugavert getur verið að kanna hvernig flettiorð skiptist milli bókmenntasögu og skáldskaparfræði; bókmenntarýnin notar að mestu sömu hugtök eða hugtök sem ekki tilheyra fræðigreininni sér- staklega (siðferðisleg, sálfræðileg, þjóðfélagsleg osfr.), og henni er því ekki ætlaður sérstakur flokkur, en hins vegar sett saman í flokk orð sem tilheyra bókmenntafræði almennt og jafnvel fleiri fræðigreinum. Niðurstaðan varð sú að hugtök sem eðlilegast er að flokka sem bók- menntasöguleg eru 73. Skáldskaparfræði fær í sinn hlut 103 flettur, en í hinn almenna flokk falla 61 fletta og 7 vafagemlingar. Vissulega eru markatilfelli mörg og nokkur hluti flettiorðanna gæti vel átt heima í tveimur flokkum, en athyglisvert er, og kemur ekki á óvart, að skáld- skaparfræðin, sem er sérhæfðust, á stærsta hlutann. Ekki er augljóst hvernig flokka eigi nöfn á bókmenntagreinum, en hér er sá kostur valinn að telja mikinn hluta heita á bókmenntagreinum til bókmennta- sögu, á þeirri forsendu að þær séu einmitt söguleg fyrirbæri tengdar aðstæðum og sögulegri þróun, en ýmis tiltölulega almenn flokkun- arhugtök eins og afþreyingarbókmenntir, ástarsögur og barnabækur, epík, lýrík og dramatík eru í raun tímalaus fyrirbæri og flokkuð sem skáldskaparfræðileg. Fróðlegt er að athuga hvort uppruni orða og orðmyndun sé mis- munandi í þessum flokkum. Ef eingöngu eru flokkuð sem tökuorð þau orð sem eiga sér enga eða fremur stutta hefð í íslensku og þá eink- um í umræðu um bókmenntir og listir, orð eins og rómantík, þá verða tökuorðin í flettunum a-g 70 eða um 30 %. Þegar annar liður samsetts orðs er tökuorð, eins og í absúrdleikhús, er því skipað í þennan flokk, en hins vegar eru ekki talin með tökuorðum ýmis orð sem eiga langa hefð í málinu. Ýmislegt í þessari flokkun orkar tvímælis og mætti gera öðruvísi, einkum með því að telja fleira til tökuorða. En reynt var að afmarka þann flokk sem tekinn er upp í bókmenntaumræðu fræði- lega eða ófræðilega beint úr öðrum málum og þá verða eftir sem ís- lensk ýmis orð af erlendum uppruna. Sem dæmi um hvernig flokkað er má nefna að breviarium er talið með tökuorðum, af því að það hefur
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188

x

Orð og tunga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.