Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 2013, Page 16

Náttúrufræðingurinn - 2013, Page 16
Náttúrufræðingurinn 16 Mæld voru vatnshiti (0,01ºC upp- lausn, ± 0,15ºC mælinákvæmni), sýrustig (pH 0,01 ± 0,2) og rafleiðni (1 µS/cm, ± 0,5%, leiðrétt fyrir 25°C). Í júlí 2009 og júní 2010 voru gerðar samskonar mælingar á eðlisþáttum á um 0,5 m dýpi í fjöruborðinu. Vatnssýni voru tekin til efna- greiningar í ágúst 2010. Sýnin voru tekin með því að fylla 1,0 l plastflöskur á 20–30 cm dýpi. Fyrir sýnatöku voru flöskurnar skolaðar með 0,1 N HCl og síðan með vatni á staðnum. Sýnin voru höfð í kælikassa í 6–8 klst. þar til þau voru fryst (-20°C) og síðar send til efnagreiningar hjá Norsk Institutt for Vannforskning (NIVA) í Osló. Efnagreiningarnar voru gerðar á ósíuðum sýnum og eftirtaldar breytur mældar: heildarfosfór (Tot- P), fosfat (PO4), heildarnitur (Tot-N), ammóníak (NH4), lífrænt kolefni (TOC) og kísill (SiO2). Upplýsingar um aðferðafræði og mælinákæmni við efnagreiningarnar er að finna í riti á vegum NIVA.11 Vatnssýni til efnagreiningar var einnig tekið í júlí 2009 en þá var tekið leysingavatn í vök á vatninu fyrir miðri norðanverðri ströndinni. Sýnataka og mælingar á lífverum Sýnataka á lífverum fór fram í ágúst 2010 og þeim safnað í þremur búsvæðum, þ.e. í vatnsbol, á grjóti í fjörunni og í botnseti fyrir utan fjöruna. Í vatnsbolnum voru sýni tekin á einni stöð fyrir miðju vatn- sins með þrenns konar hætti. Í fyrsta lagi voru tekin sýni til að greina svifþörunga. Í því skyni voru tekin fimm vatnssýni með 660 ml sýnataka á 1,0–2,5 m dýpi og sýnin sameinuð í eitt 3,0 l safnsýni sem varðveitt var ósíað með því að bæta út í það nokkrum ml af 10% Lugolslausn. Safnsýnið var síðar látið botnfalla á rannsóknarstofu og fleytt ofan af því þar til rúmmál sýnisins var orðið 100 ml. Tegundagreining þörunga og talning þeirra fór fram hjá Bio- limno Research & Consulting Inc. í Halifax, Kanada. Í öðru lagi voru tekin þrjú lóðrétt 2,0 m löng höl með netháfi (45 µm möskvastærð) í því skyni að greina sviflæg dýr til tegunda og telja þau. Svifdýrasýnin voru einnig varðveitt á staðnum með því að bæta út í þau nokkrum ml af 10% Lugolslausn. Í þriðja lagi voru tekin þrjú sýni til að mæla magn blaðgrænu-a, en hún gefur vísbendingu um magn og virkni frumframleiðenda, þ.e. þörunga í þessu tilfelli. Blaðgrænumagnið endurspeglar jafnframt næringar- efnaástand vatnsins og fæðufram- boð fyrir dýrasvif. Sýnin voru tekin á tekin 1,0 m dýpi með 660 ml sýna- taka og höfð í kæli (~5ºC) í 6–8 klst., þá síuð á Whatman GF/C síupappír (Cat. No. 1822 047), síupappírinn frystur og blaðgrænan mæld síðar. Sýni til mælinga á blaðgrænu-a var einnig tekið í júlí 2009 en þá var safnað leysingavatni í vök á vatninu. Í fjöruvistinni var grjót valið af handahófi af 20–30 cm dýpi á átta stöðum með jöfnu millibili meðfram strandlengju vatnsins. Grjótinu var lyft varlega upp af botni og háfi með 250 µm möskvastærð skotið undir og grjótinu ásamt innihaldi háfsins komið fyrir í fötu með vatni sem síað var gegnum 250 µm netmöskva. Grjótið var burstað í fötunni og innihaldið síað gegnum sigti með 250 µm möskvastærð og það sem eftir sat í sigtinu hirt og varðveitt í 80% etanóli. Að því loknu var grjótið lagt á smjörpappír (A4) og útlínur þess dregnar með blýanti til að reikna út flatarmál á ofanvarpi grjótsins. Einnig var meðalhæð grjótsins metin og yfirborðsáferðin skráð í þrjá flokka: i) gróft yfirborð (fremur óreglulegt/ hrufótt og alsett smáum holum og misfellum), ii) meðalgróft yfirborð (hvorki gróft né slétt) eða iii) slétt yfirborð (fremur reglulegt/slétt og laust við holur og misfellur). Þessi flokkun var gerð með hliðsjón af því að yfirborðsáferðin getur haft áhrif á bæði tegundasamsetningu og magn hryggleysingja á fjörugrjótinu.12 Í botnvistinni fyrir utan fjöru- beltið voru tekin þrjú setsýni á botni á 2,7 m dýpi með svokallaðri Ekman botngreip, 225 cm2 að flatarmáli. Sýnin voru síuð gegnum sigti með 45 µm möskvastærð og það sem eftir sat í sigtinu hirt og varðveitt í 80% etanóli. Við úrvinnslu lífverusýna á Náttúrufræðistofu Kópavogs voru sýnin skoðuð í kvörðuðu íláti undir víðsjá af gerðinni Olympus SZX12 við 7–90-falda stækkun. Við fíngreiningar (100–400-falda stækkun) var notuð smásjá af gerðinni Olympus CX41. Dýr og þörungar voru talin og greind eins og kostur var. Stuðst var við ýmsa greiningarlykla, einkum þó rit eftir Nogrady og Segers.13 1. tafla. Vatna- og vatnsformfræðilegir þættir Blávatns. Byggt á vettvangs- mælingum 24.8.2010. – Physical charac- teristics of lake Blávatn. Based on measurements on August 24th 2010. Hæð yfir sjó – Altitude (a.s.l.) 1.114 m Mesta breidd – Max breadth 240 m Mesta lengd – Max length 400 m Flatarmál – Area 0,12 km2 Meðaldýpi – Mean depth 2,7 m Mesta dýpi – Max depth 4,5 m Rúmmál – Volume 0,27 Gl Vatnasvið – Catchment area 0,6 km2 3. mynd. Dýptarkort af Blávatni. Litamörk sýna 0,5 m dýptarbil og heilar línur 1,0 m dýptarbil. – Bathymetry of lake Blávatn. Solid lines represent depth contours in me- ters, 0.5 m in greytone colours. 100 m
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.