Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 52

Náttúrufræðingurinn
52
unnt að greina tegundir á staðnum
var sýnum safnað til greiningar
síðar.
Skógarmælingar voru gerðar til
að fá mynd af ástandi skógarins í
eynni, þéttleika hans og yfirhæð
trjáa í rannsóknarreitum. Sú yfirhæð
sem hér er notuð er hæð þess trés í
rannsóknarreit sem hefur gildasta
stofninn en það er jafnan meðal
hæstu trjáa í þeim reit.24 Birki
(Betula pubescena)25 var mælt í Við ey
í öllum þremur skógar reit unum.
Miðja rannsóknarreits var fundin og
öll birkitré í 4,0 m radíus frá henni
(50 m2) talin, hæðar- og ummáls-
mæld (síðar umreiknað í þvermál)
og stofnar lengdar mældir.26,27
Efnagreining jarðvegssýna
Jarðvegssýni voru sigtuð í gegnum
sigti með 2 mm möskvastærð
fyrir mælingar á sýrustigi og
glæðitapi. Sýrustig var mælt með
sýrustigsmæli með glerelektróðu.
Bleytt var upp í sýnum með eimuðu
vatni (hlutfall rúmmáls 1:1) og vatni
og jarðvegi blandað saman. Sýnin
voru þá látin standa í klukkutíma
og sýrustig þeirra mælt. Glæðitap
gefur til kynna hvert hlutfall
lífrænna efna er í jarðvegi. Fyrst
er raka náð úr sýnum með því að
þurrka þau í sólarhring í ofni við
105°C. Þá eru sýnin látin kólna og
vigtuð. Því næst eru þau brennd
í ofni við 550°C í sólarhring, látin
kólna og vigtuð á ný. Sú þyngd
sem tapast við glæðingu er sýnd
sem hlutfall af þyngd sýna eftir
þurrkun.28
Úrvinnsla gróður- og
umhverfisgagna
Við úrvinnslu gróður- og umhverfis-
gagna voru notuð gögn úr öllum 13
rannsóknarreitunum. Heildarþekja
gróðurs í hverjum reit var fundin
sem meðaltal smáreita. Þekja, metin
með þekjukvarða Braun-Blanquet,
var fundin út frá miðgildi þekjubils
fyrir hvern smáreit og reiknað
meðaltal fyrir hvern reit út frá því.
Fyrir hvern reit var fundinn meðal-
fjöldi háplöntutegunda í smáreitum
og heildarfjöldi háplöntutegunda
sem miðaðist við allar tegundir sem
skráðar voru í reit, bæði í smáreitum
og utan þeirra. Meðalhæð gróðurs í
reit var fundin með því að finna
meðaltal allra mælinga í smáreitum
(8 x 4 = 32 mælingar).
Til að bera saman gróður í ein-
stökum reitum var bæði notuð
flokkun (e. classification) og hnit-
unargreining (e. ordination). Flokkun
var gerð með forritinu TWIN-
SPAN fyrir Windows, útgáfa 2.329.
Við flokkun var byggt á þekju ein-
stakra háplöntutegunda og þekju
melagambra, hraungambra, engja-
skófa og breiskjufléttna. Við flokkun-
ina voru skurðgildi forritsins stillt
á 0, 2, 5, 10 og 20% þekju.
Einsþátta fervikagreining með
Tukey „eftir á prófi“30 var notuð
til að kanna mun á fjölda tegunda,
gróðurhæð, þekju, glæðitapi og
sýrustigi milli TWINSPAN-flokka.
Fyrir greiningu var öllum breytum
nema sýrustigi log-umbreytt.
Við hnitunargreiningu var
notað forritið CANOCO, 4.
útgáfa.31 Valin var DCA-aðferð (e.
detrended correspondence analysis)
sem gefur þann möguleika að
finna gróðurfarslegan skyldleika
rannsóknarreita og jafnframt að
kanna samband umhverfisþátta
og gróðurs.32 Hnitunargreiningin
byggði á þekju sömu tegunda
og tegundahópa og í flokkuninni.
Valin var aðferð sem takmarkar
vægi sjaldgæfra tegunda en að
4. mynd. Í Viðey eru tvö graslendisrjóður. Myndin er tekin til
norðurs yfir stærra graslendið og sér yfir að Núpsfjalli ofan Minna-
Núps. – In Videy Island there are two grassland clearings. The
photo shows the larger of two grasslands, facing North and over to
the northbank of the Thjorsa River, towards Nupsfjall Mountain.
Ljósm./Photo: Borgþór Magnússon.
3. mynd. Birkiskógur þekur stærstan hluta Viðeyjar en í botni hans
er gróskulegur gróður. – Birch woodland has the most cover in
Videy Island. Ljósm./Photo: Sigurður H. Magnússon.