Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2015, Síða 41

Náttúrufræðingurinn - 2015, Síða 41
41 Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags 7. mynd. a. Heilbrigð frumurækt úr kindaheila. Endurprentað með leyfi Springer Science+Business Media B.V.23 b. Frumubreytingar í sýktri frumurækt. Endurprentað með leyfi Elsevier.27 (Giemsa litun.) – a. Monolayer of uninfected sheep cells. Reprinted with kind permission from Springer Science+Business Media B.V.23 b. Cytopathic effect in infected sheep cells, consisting of multinucleated cell syncytia. Reprinted with kind permission from Elsevier.27 tekin nokkrum sinnum og komu sams konar breytingar í ljós eftir 1–3 vikur, eftir því úr hvaða visnu- heilum síaði safinn var tekinn. Safi úr heilum heilbrigðra kinda olli engum breytingum í frumurækt- inni. Síuðum vökva af frumurækt með sjúklegum frumubreytingum var sáð í heilbrigða rækt og komu þá breytingarnar fyrr í ljós en eftir að síuðum heilasafa var sáð í frumu- rækt. Þetta benti til þess að veiran fjölgaði sér í ræktinni. Til að athuga hvort veiran sem sýkti frumuræktina væri orsök visnu í kindum var síuðum vökva af sýktri frumurækt sprautað í heila heilbrigðra lamba. Nokkrum vikum seinna hækkaði frumutala ein- kjörnunga í mænuvökva lambanna, sem er fyrsta einkenni visnusýk- ingar, og seinna komu í ljós visnu- skemmdir í heila. Síuðum mænu- vökva úr sýktum lömbum var sáð í frumurækt og olli þar sjúklegum breytingum. Þynningum af frumu- ræktarvökvanum var þá sáð í nýja rækt, og svo koll af kolli. Vökvanum var loks sprautað í lömb sem aftur sýndu einkenni um visnu.23 Þessar tilraunir gáfu sterka vísbendingu um að veiran sem óx í frumurækt væri visnuveiran, og hafa allar síðari rannsóknir staðfest það. Rannsóknir í frumu- rækt á stöðugleika visnuveiru Eftir ræktun visnuveiru í frumu- rækt gátu nákvæmar rannsóknir ha- fist á eiginleikum veirunnar. Áður þurfti þó að svara mikilvægum spurningum um þessa nýju og áður óþekktu veiru, ekki síst vegna hins alvarlega, banvæna sjúkdóms sem hún olli. Athugað var annars vegar hvernig hægt væri að gera veiruna óvirka og skaðlausa ef nauðsyn bæri til, og hins vegar hvernig hún héldi virkni við mismunandi hita- stig. Einfaldar tilraunir sýndu að stöðugleiki visnuveiru var svipaður og annarra þekktra manna- og dýra- veira.24 Hitun við 57°C, 0,04% form- aldehýð, 50% etanól og útfjólublátt ljós gerðu hana skaðlausa á svip- uðum tíma og aðrar veirur. Hún var stöðug við 4°C í að minnsta kosti viku og í marga mánuði við –50°C, og hún þoldi vel endurtekna frystingu og þiðnun. Þetta auðveld- aði rannsókn á henni í frumurækt, t.d. við geymslu á sýnum. Sýking á frumurækt úr mönnum og dýrum, öðrum en kindum Afmýlun í hvítu miðtaugakerfis er áberandi í kindum með langt gengna visnu. Þetta vakti sérstaka athygli og áhuga Björns Sigurðs- sonar sem taldi hugsanlegt að visna og MS (heila- og mænusigg, e. multiple sclerosis) væru skyldir sjúk- dómar. Hann setti fram þá tilgátu að MS og aðrir langvinnir miðtauga- kerfissjúkdómar í mönnum væru af völdum hæggengra veirusýk- inga og að ef til vill mætti nota hæggenga dýrasjúkdóma sem rann- sóknarlíkan fyrir þessa sjúkdóma.22 Þótt síðar kæmi í ljós við nákvæm- ari rannsóknir að afmýlun í visnu og MS eru af ólíkum toga25 vakti sú hugmynd að veira væri orsök MS mikla athygli og ýmsar veirur voru í kjölfarið rannsakaðar sem hugsan- legir orsakavaldar MS. Sá möguleiki að visnuveira gæti valdið MS eða skyldum sjúkdómum í mönnum olli þeim nokkrum áhyggjum sem voru að rannsaka veiruna í frumu- rækt þar sem veirumagnið gat verið allt að 10 milljón sýkjandi einingar í millilítra. Tilraunir voru því gerðar til að rannsaka hvort veiran gæti valdið sjúklegum breytingum og fjölgað sér í frumurækt úr manns- heila. Miklu magni af visnuveiru var sáð í frumuræktina og síðan fylgst með henni í nokkra mánuði. Stöku fjölkjarna risafruma sást í frumulaginu og veiran hélst þar í litlu magni. Mannafrumurnar höfðu því mjög lítið næmi fyrir veirunni26
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.