Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.09.2016, Blaðsíða 40

LESBÓK Fjaðrafok í Tjarnarbíó er aðeins sýnt þessa helgi, 17.-18. september,en verkið, sem er blanda af loftfimleikum og samtímadansi, er stílað
inn á yngstu áhorfendurna og fjölskyldur þeirra.
Sýning fyrir þau yngstu
40 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.9. 2016
Brúðan hefur alla tíð verið mik-ilvægt tjáningartæki og viðeigum öll rætur í því að hafa
verið brúðuleikarar. Sem börn vor-
um við brúðuleikarar þegar við lék-
um okkur með bangsa eða barbí-
dúkku og ímynduðum okkur að þau
væru lifandi og sömu töfrar gerast í
brúðuleiklist; þú gleymir þeim sem
stjórnar mjög fljótlega og brúðurnar
lifna við,“ segir brúðulistamaðurinn
Bernd Ogrodnik. Nýtt verk eftir
hann, Íslenski fíllinn, verður frum-
sýnt á Brúðuloftinu í Þjóðleikhúsinu
í dag, laugardaginn 17. september,
en Brúðuloftið er samstarfsverkefni
Brúðuheima og leikhússins.
Bernd hefur skilið eftir sig ótrú-
legt starf innan brúðuleiklistarinnar
en það var fyrst fyrir um 28 árum
sem Íslendingar kynntust honum
þegar hann gerði brúðuna Pappírs-
Pésa. Í dag er hann heimsfrægur
fyrir sína list og ferðast árið um
kring til að setja upp sýningar um
allan heim, kenna og halda fyrir-
lestra og er bókaður 16 mánuði fram
í tímann.
„Við erum afskaplega spennt fyrir
þessari sýningu eftir langa undir-
búningsvinnu. Fyrir um tveimur ár-
um kviknaði hugmyndin að handrit-
inu sem við Hildur M. Jónsdóttir,
eiginkona mín og framkvæmdastjóri
Brúðuheima, skrifuðum saman. Það
er langt og flókið tæknilegt ferli að
setja upp brúðuleiksýningu og til
dæmis tók marga mánuði að smíða
leikmyndina. Æfingar geta svo ekki
hafist fyrr en búið er að smíða leik-
arana líka.“
Íslenski fíllinn fjallar um mun-
aðarlausan fílsunga í Afríku sem
leggur af stað í erfitt ferðalag til Ís-
lands vegna þurrka sem geisa í Afr-
íku. Sagan er skemmtileg og skond-
in og sniðin að þörfum yngstu
kynslóðanna en undirtónninn er þó
alvarlegur.
„Þetta er í raun flóttamannasaga
og dæmisaga um leið en ég skrifa
þessa sögu svolítið áður en þessi
stóru flóttamannavandamál verða
svo ofarlega á baugi í umræðunni.
Litli fílsunginn missir foreldra sína
og þegar það hættir að rigna gerir
vatnsskorturinn lífið erfitt. Litli fíll-
inn er tilneyddur til að yfirgefa
heimili sitt og leita að betri stað og
kría nokkur segir honum frá Íslandi;
paradís með nóg af vatni. Á leið sinni
til Íslands hittir fíllinn alls konar
dýr. Sum hjálpa en önnur ekki, svip-
að og gengur og gerist á flótta fólks
sem þarf að yfirgefa heimili sín og
ferðast yfir hálfan hnöttinn. Þetta er
skemmtileg saga en um alvarlegt
mál,“ segir Bernd og bætir við að
gjöf leikhússins sé að geta nálgast
slík málefni á nýjan hátt.
Brúður með óvæntar hliðar
Breytingar á handriti eru ekki óal-
gengar þegar æfingar á stökum
verkum hefjast í leikhúsi. Leikarar
sýna kannski á sér óvæntar hliðar
sem leikstjórinn vill að fái að njóta
sín og breytir handritinu til að það
sem leikarinn hefur upp á að bjóða
skili sér betur. Það sama getur gerst
í brúðuleikhúsinu því þegar brúðan
er mætt er hún kannski svo
skemmtileg eða sérstök að leikstjór-
inn vill að hún fái að gera og segja
meira. Það er þó ögn flóknari út-
færsla að breyta því hvað brúða er
látin segja og gera því það getur
kallað á að gera þurfi tæknilegar
breytingar á brúðunum sjálfum. Það
kom ekki veg fyrir að Bernd og
Hildur breyttu handritinu nokkrum
sinnum á æfingaferlinu.
„Í verkinu eru til
dæmis tvær mýs sem
eru afskaplega
skemmtilegar og
verða föruneyti fíls-
ins. Þær eru svolítið
eins og hobbitarnir
tveir sem fylgja
Fróða í Hringadrótt-
inssögu; – alltaf til í
ævintýri. Þegar mýsnar mættu á
sviðið sá ég strax að þær þyrftu að fá
stærra hlutverk en við gerðum ráð
fyrir upphaflega.“
Flókin vinna að baki
Fyrsta skrefið í að setja upp brúðu-
leiksýningu er að búa til grófa prufu-
útgáfu af leikmyndinni úr pappa og
er það til þess að Bernd geti ákveðið
í hvaða stærðarhlutföllum brúð-
urnar eiga að vera og þá þarf að
mæla hversu langir strengirnir eiga
að vera í strengjabrúðunum.
„Þetta eru miklar tæknilegar pæl-
ingar og útfærslur sem þarf að fara
yfir áður en maður byrjar að búa til
sjálfar brúðurnar. Fíllinn varð fyrst
til en hann er gríðarmikil smíði enda
á sviðinu allan tímann. Ég vildi að
raninn yrði rosalega flottur og það
fór mikill tíma í að ná honum eins og
ég vildi. Raninn er líka með sér
stjórntæki og alla sýninguna er ran-
inn á hreyfingu – líka þegar hinar
persónurnar koma inn á sviðið. Fíll-
inn tjáir sínar tilfinningar mikið með
rananum og það tók marga daga að
ná þeirri list vel. Ég
er orðinn mjög góð-
ur í að hreyfa ran-
ann,“ segir Bernd
og hlær.
Hver var mesta
áskorunin í að koma
þessari sýningu á
koppinn?
„Ég hugsa að
hljóðmyndahönnuðurinn minn og
upptökustjórinn, Magnús Magn-
ússon, hafi fengið það verkefni en
það eru leikarar Þjóðleikhússins
sem ljá brúðunum raddir.
Þótt það sjáist bara einn maður á
sviðinu, ég, þá er fólkið á bak við
þessa sýningu ótrúlegt. Þannig er
það líka mikil áskorun að lýsa sviðið
þannig að allt njóti sín í þessu litla
rými en Ólafur Ágúst Stefánsson er
maðurinn á bak við það. Ágústa
Skúladóttir leikstjóri er svo snilling-
urinn sem pússar þetta allt saman svo
vel verði en það er mikil fagmennska
og kærleikur innan þessa hóps sem er
líka aðalatriðið í verkinu.“
Um búningagerð sá Ólöf Haralds-
dóttir, tæknimaður er Jóhann Frið-
rik Ágústsson en þeir leikarar sem
ljá raddir sínar eru Vigdís Hrefna
Pálsdóttir, sem talar fyrir fílinn,
Ólafur Egill Egilsson, Ragnheiður
Steindórsdóttir, Lára Jóhanna Jóns-
dóttir, Ólafía Hrönn Jónsdóttir,
Þröstur Leó Gunnarsson, Ingvar E.
Sigurðsson, Tinna Lind Gunn-
arsdóttir, Stefán Hallur Stefánsson
og Edda Arnljótsdóttir.
Börn þurfa ekki læti
Bernd segir að fátt hafi kennt sér
jafnmikið á ferli sínum og að standa
fyrir framan leikskólabörn með brúð-
urnar sínar.
„Þau eru svo hreinskilin og svo
ótrúlega klár og kunna ekkert annað
en að vera alvöru. Þau hafa kennt
mér að ég þarf að skapa mjög skýrt
tungumál með myndum sem hjálpa
þeim að komast í gegnum svona sýn-
ingu. Innihaldið getur kannski stund-
um farið aðeins fyrir ofan garð og
neðan hjá þeim en þau ná samt alltaf
skilaboðunum.
Þá hefur mér líka alltaf þótt ákaf-
lega mikilvægt að brúðuleikhúsið
bjóði upp á smá mótvægi við þann
hraða og læti sem nútíminn færir;
bæði í daglegu lífi, umferðinni og út-
Brúðuleikhúsmeistarinn að
störfum. Bernd er eftirsóttur
um allan heim með sýningar
sínar, kennslu og fyrirlestra.
Morgunblaðið/Eggert
Höfum öll verið brúðuleikarar
Bernd Ogrodnik er heimsþekktur fyrir sína ótrúlegu brúðuleikhúslist og er bókaður 16 mánuði fram í tímann um allan heim með
sýningar sínar, kennslu og fyrirlestra. Nýtt verk eftir hann, Íslenski fíllinn, verður frumsýnt í Þjóðleikhúsinu um helgina.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
’ Tæknilegi full-komnunarheim-urinn getur í raunekki skákað því sem
er ofurmannlegt og
einfalt.