Morgunblaðið - 23.09.2016, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN 23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. SEPTEMBER 2016
Nú eins og oft áður
er tekist á um það með
hverjum hætti
sjávarútvegur hér á
landi skuli rekinn. Há-
vær er sú krafa að auð-
lindarentan renni til
þjóðarinnar og arður-
inn gangi til þjóðar-
innar. Mögnuð hefur
verið nú og áður óvild í
garð þeirra sem stunda
fiskveiðar og óbeint vinnslu, þar sem
veiðar og vinnsla eru á hendi sama að-
ila, og þeir kallaðir ýmsum illum nöfn-
um.
Ekki er unnt að mæla á móti því að
þeir sem fengið hafa úthlutaðar afla-
heimildir eru í sérstöðu og njóta vissu-
lega sérréttinda. Eðlilegt er að þeir
sem njóta sérréttindanna greiði sér-
staklega fyrir þau, líkast til eru allir
landsmenn sammála um það.
Ágreiningurinn snýst í fyrsta lagi
um það hvernig greiða eigi fyrir sér-
réttindin og hversu há greiðslan eigi að
vera.
Inn í þennan ágreining blandast um-
ræðan um arðinn af auðlindinni og
óljós hugmynd um uppboð á frjálsum
markaði (fiskmörkuðum).
Andspænis tillögunni um markaðs-
lausn til að ná auðlindarentunni (hver
sem hún nú er) stendur til að ná henni
með einum eða öðrum hætti í gegnum
núverandi kerfi. Í síðari kostinum er
vitað um uppbyggingu og eðli kerfisins
og tiltölulega auðvelt að koma á sér-
skattlagningu með hliðsjón af því hver
auðlindarentan er talin vera og eigi að
innheimta sérstaklega.
Margt er óljóst um uppboðsleiðina
og hver auðlindarentan sé, raunar má
skilja á talsmönnum uppboðsleið-
arinnar að auðlindarentan birtist á hin-
um frjálsa markaði sem
verð á markaði.
Það er ekki óeðlileg krafa að tals-
menn uppboðsleiðarinnar svari eft-
irfarandi spurningum.
– Hvað er auðlindarenta í fisk-
veiðum?
– Hver var auðlindarentan síðast-
liðin sjö ár bæði í „absólút“ tölum og
svo sem hlutfallstala annars vegar af
heildarfjármagni
bundnu í fiskveiðum og
hins vegar af eigin fé?
– Þegar rætt er um
uppboð er þá verið að
tala um 22 aðskilda
markaði, einn markað
fyrir hverja kvótasetta
tegund? Hvernig á fara
með fisk unninn úti á sjó
(verksmiðjutogara)?
– Þar sem tímalengd
fenginnar veiðiheimildar
gegnum markað skiptir
miklu um þátttöku og samsetningu
hinna ýmsu báta/skipaflokka er nauð-
synlegt að fyrir liggi til hversu langs
tíma veiðileyfin verða. Því er spurt:
Hver yrði leyfistíminn?
Vinnsla sjávarafurða er ýmist í
höndum þeirra sem veiða fiskinn eða
þeirra sem kaupa fisk á fiskmörkuðum
í dag og byggist hún á eftirspurn er-
lendra kaupenda. Huga þarf að því
hvort boðuð uppboðsleið kynni að setja
umrædd viðskipti í uppnám, í það
minnsta til skamms tíma.
Um fleira mætti spyrja svo sem
byggðasjónarmið, samþjöppun og at-
vinnuöryggi þeirra 7.800 einstaklinga
sem hafa lifibrauð sitt af fiskveiðum og
vinnslu, árið 2015 störfuðu 4.100 í fisk-
veiðum og 3.700 í fiskvinnslu. Þetta eru
raunar álitamál, hvort sem er í núver-
andi kerfi eða umræddu uppboðskerfi,
og kallar í báðum tilvikum á afskipti
hins opinbera og ekki borðleggjandi að
þau yrði viðráðanlegri/minni ef upp-
boðsleiðin yrði farin.
Það er vonandi að Íslendingar rasi
ekki um ráð fram í viðleitni sinni til að
ná sátt um eina af grunnstoðum eigin
tilveru.
Álitamál
í sjávarútvegi
Eftir Þorbjörn
Guðjónsson
Þorbjörn Guðjónsson
» Í umræðunni nú og
raunar fyrr hefur
uppboðsleiðinni verið
hampað og núverandi
fyrirkomulagi talið allt
til foráttu. Spurt er
spurninga sem svara
þarf.
Höfundur er cand. oecon.
Heilbrigðisstofnun
Suðurlands (HSU) var
stofnuð 1. október
2014, í víðfeðmasta
heilbrigðisumdæmi
landsins, við samein-
ingu Heilbrigðisstofn-
unar Suð-Austurlands
(HSSa), Heilbrigð-
isstofnunar Suður-
lands (HSu) og Heil-
brigðisstofnunar
Vestmannaeyja
(HSVe). Formleg sameining tók
gildi 1. janúar 2015.
Heildarframlag til HSU á fjárlög-
um 2016 er liðlega fjórir milljarðar
króna og hjá stofnuninni starfa ríf-
lega 500 manns.
Fjöldi íbúa í umdæminu er um
27.000. Hlutverk HSU er að leggja
grunn að skipulagi almennrar heil-
brigðisþjónustu og tryggja íbúum í
heilbrigðisumdæmi Suðurlands og
öðrum þjónustuþegum, s.s. ferða-
mönnum á svæðinu, jafnan aðgang
að bestu heilbrigðisþjónustu sem á
hverjum tíma eru tök á að veita.
Þessar upplýsingar er að finna
inni á www.hsu.is:
„… aðgang að bestu heilbrigð-
isþjónustu sem á hverjum tíma eru
tök á að veita.“
Þessi texti er bæði réttur og rang-
ur, að því leyti að ekki eru heilsu-
gæslurnar allar opnar á skrifstofu-
tíma, þær heilsugæslur sem opnar
eru á skrifstofutíma
eru:
 Hveragerði 8-16
alla virka daga.
 Selfoss 8-16 alla
virka daga.
 Heilbrigðisstofn-
unin í Vestmannaeyjum
8-16 alla virka daga.
 Heilbrigðisstofnun
Suðurlands 8-16 alla
virka daga.
 Þorlákshöfn 8-16
alla virka daga.
 Hornafjörður 8-16
alla virka daga.
 Ragnárþing 8-16 alla virka
daga.
 Laugarás er opinn 8.30-16.30
alla virka daga.
Hjá þeim sem eru í smærri sveit-
arfélögum er opið í mjög stuttan
tíma.
 Kirkjubæjarklaustur:
mánudagar 13-16
þriðjudagar 9-12
miðvikudagar 9-12
fimmtudagar 13-16
föstudagar 9-12
 Vík, 9-12 alla virka daga.
Flúðir:
Yfir vetrartímann tekur læknir á
móti eldri borgurum að Heimalandi,
Flúðum, þriðja fimmtudag í mánuði.
Utan afgreiðslutíma er vaktþjónusta
lækna á Selfossi alla virka daga frá
kl. 16-18 og um helgar frá kl. 10-12.
Á öðrum tímum sinnir vaktlæknir
þjónustunni á Bráða- og slysamót-
töku, ef þú býrð ekki í grennd við
Selfoss þá mátt þú bara kaupa lík-
kistuna þína og greiða fyrir leiði,
þær upplýsingar sem þú færð frá
HSU eru þessar:
„Sími vaktþjónustu lækna og
hjúkrunarfræðinga á HSu er 1700, í
neyðartilvikum hringið í 112 ef um
slys eða alvarleg veikindi er að ræða
þar sem bráðrar þjónustu er þörf.“
Nú rennur sú spurning upp hvað
skuli gera ef þú þarft að komast á
spítala sem fyrst, gefum okkur það
að þú búir í Vík, þú veikist skyndi-
lega og verður að hringja á sjúkra-
bíl, þá kemur sjúkrabíll frá Vík sem
þarf að keyra þig til Selfoss, þar
mætir hann sjúkrabíl frá Selfossi
sem tekur við sjúklingnum og keyrir
hann til Reykjavíkur, nú hefur dýr-
mætum tíma verið eytt í að færa
sjúkling á milli bíla, þetta býður
hættunni heim.
Hversu lengi eigum við lands-
byggðaríbúar að taka því að við
fáum ekki þá grunnþjónustu þar
sem við búum? Hversu margir þurfa
að deyja áður en fjármagnið verður
aukið? Það bíður næstu ríkisstjórnar
stórt verkefni að lagfæra þetta kerfi
sem hefur verið fjársvelt árum sam-
an.
Kæru íbúar Suðurkjördæmis, ég
náði ekki sæti á listanum í prófkjör-
inu en það þýðir ekki að ég muni
ekki halda áfram að berjast fyrir
réttlætinu, skattafslætti eða stór-
auknu fjármagni, okkur vantar að
minnsta sex milljarða á ári í okkar
kjördæmi fyrir heilbrigðismálin.
Á næstu mánuðum mun ég heim-
sækja kjördæmið frá Höfn og alla
leið í Vogana, vona að þið takið öll
vel á móti mér og mætið á þá fundi
sem ég mun auglýsa þegar nær
dregur á Facebook-síðu minni.
Sex milljarðar aukalega á ári
Eftir Kristján Óla
Níels Sigmundsson » Til hvaða sveitarfé-
laga getur þú farið
ef þú veikist og hvenær?
Þeir sem búa í Reykja-
vík búast við því að þeir
geti leitað sér þjónustu
hvenær sem er.
Kristján Óli Níels
Sigmundsson
Höfndur er fv. frambjóðandi í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins í Suður-
kjördæmi.
Í Morgunblaðinu 12. september sl.
er frétt frá umhverfis- og auðlinda-
ráðherra er varðar rjúpnaveiði í
október og nóvember nk.
Ekki ætla ég að leggja mat á þær
upplýsingar sem hafðar eru til hlið-
sjónar hjá ráðherra þegar hann
ákveður veiðidagafjölda og fjölda
veiddra fugla. Hver skyldi vera
ástæða þess að rjúpnastofninn er að
nokkrum hluta ekki stærri en hann
mælist undanfarin ár? Ég hef áður
beint orðum mínum til umhverfis- og
auðlindaráðherra þess efnis hversu
villti íslenski refastofninn heggur
stór skörð í fulgalífið á landinu, en
án áheyrnar um að fækka refum í
landinu með því að leggja til fjár-
magn í þeim tilgangi. Á vetrum er
rjúpan stór liður í fæðu refa og lík-
legt má telja að minnst 10 þús. refir
éti fjölda rjúpna á ári og eyðileggi
rjúpnavarp.
Núverandi umhverfisráðherra er
á förum úr sínu ráðuneyti innan
skamms og vona ég að sá er við tek-
ur horfi betur til umræddra þátta í
íslenskri náttúru.
Þorgils Gunnlaugsson.
Port Salut er veislukostur
Ég óska eftir því að Port Salut-ostur
verði framleiddur aftur hér á landi.
Nokkur ár eru liðin síðan fram-
leiðslu hans var hætt og finnst mér
það ótækt.
Örn Jónsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Refir éta rjúpur
Rjúpur Fjármagn ætti að auka til að
fækka ref að mati bréfritara.
Ráðgjöf og þjálfun
nolta.is