Morgunblaðið - 23.09.2016, Blaðsíða 32

32 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. SEPTEMBER 2016
Í dag kveðjum við
Guðmund föður-
bróður minn, glað-
an, góðan og greindan mann.
Hann var kvæntur móðursystur
minni og tengsl fjölskyldnanna
því mjög náin og telst stórfrænd-
semi. Oft var sótt í hans lækn-
iskunnáttu ef eitthvað bjátaði á
og alltaf var því tekið vel og
manni ráðið heilt. Stundum var
það bara að maður skyldi bíða og
sjá til, ekki síst þegar áhyggjufull
móðir hringdi út af smákvilla hjá
börnunum. Enda var það svo að
þegar hann var búinn að segja við
mann rólyndislegri röddu að
þetta hefði nú allt sinn gang og
gott væri að sjá til hvort hlutirnir
löguðust ekki þá leið manni betur.
Hann var bóngóður með afbrigð-
um og alltaf reiðubúinn til að
koma ef hann hafði tök á. Skildi
líka manna best hvað það skiptir
miklu að á mann sé hlustað, þó að
hann væri sjálfur oft dulur um
eigin hag.
En Guðmundur var ekki bara
læknir sem sinnti sínum sjúkling-
um og sínu fólki afburðavel. Hann
var líka einstaklega skemmtileg-
ur maður, hafði lifandi áhuga á
pólitík og samfélagsmálum. Hve
breitt áhugasvið hans var má
meðal annars merkja af því að
lokaverkefni til meistaraprófs í
heimilislækningum hans var um
græðara og aðrar lækningar en
þær sem kenndar eru í háskólum.
Annars var Guðmundur alla tíð
sérlega áhugasamur um tækni og
tölvur. Það var stutt í bíladelluna,
hann hafði gaman af því að föndra
með græjur og sankaði að sér alls
kyns tölvudóti. Fyrstu fartölvuna
sem ég sá átti Guðmundur. Það
var mikill kassi, sem var í hulstri
á við tvær saumavélar, en skjár-
inn svona álíka og og er á með-
alsíma í dag. Hann hafði alla tíð
gaman af því að ræða um menn og
málefni, átti til kaldhæðni og
ísmeygilega fyndni. Hennar höf-
um við oft notið, bæði við eldhús-
borðið í Skálatúni og í vinnuferð-
um norður til Grenivíkur þar sem
þurfti að dytta að ýmsu í sam-
eignarhúsinu Ægissíðu. Þar naut
Guðmundur sín vel í alls kyns
stússi og ráðslagi um verkin sem
við blasa í gömlu húsi.
Síðasta árið var honum þung-
Guðmundur
Sigurðsson
✝ GuðmundurSigurðsson
læknir fæddist 20.
júlí 1942. Hann lést
5. september 2016.
Útför Guð-
mundar var gerð
19. september
2016.
bært. Hann gekkst
undir erfiða krabba-
meinsmeðferð í
fyrra og náði ekki
fyrri kröftum þó að
bugur ynnist á
krabbameininu.
Hann var engu að
síður ákveðinn í því
að hafa sig í gegnum
veikindin og sneri
aftur til vinnu á
Hólmavík síðsum-
ars. Þar ætlaði hann að leysa af
um tíma en veiktist hastarlega og
var fluttur suður. Ekki fékkst við
ráðið og hann lést á Landspítalan-
um eftir skamma sjúkdómslegu.
Ég er afar þakklát fyrir að hafa
hitt hann dagpart, síðasta daginn
sem hann var á Hólmavík. Við
komum þangað ég og Laufey í
berjaferð, þáðum gistingu og við-
gjörning í læknisbústaðnum, sát-
um svo og spjölluðum um dæg-
urmálin, pólitík og kynjabaráttu
og sitt hvað fleira.
Þrátt fyrir að Guðmundur væri
veikur var samt bjart yfir honum
og hann sæll að vera á Ströndum.
Börnum hans og Gunnu vott-
um við öll samúð okkar. Blessuð
sé minning Guðmundar Sigurðs-
sonar. Ég og Lalli, Laufey, Bensi
og Gunna þökkum samfylgdina.
Anna Kristín Jónsdóttir.
Það hefur verið mér gæfa að
þekkja Guðmund Sigurðsson.
Okkar fyrstu kynni voru þegar ég
var barn. Þá bjó Guðmundur í
næsta húsi með fjölskyldu sinni
og ég á minningu um hann sem
fjölskylduföður á tali við föður
minn. Síðar urðum við nágrannar
á Seltjarnarnesi.
Árið 1996 hófum við að starfa
saman sem tilsjónarmenn tölvu-
nefndar, forvera Persónuvernd-
ar. Við höfðum í mörg ár tilsjón
með vinnslu heilsufarsupplýsinga
af ýmsu tagi sem fól í sér úttektir
og skýrsluskrif. Á þeim tíma
kynntist ég Guðmundi vel og með
okkur tókst traust vinátta. Sem
læknir var Guðmundur eftirsótt-
ur og til hans leitaði fólk alls stað-
ar að af landinu. Í samstarfi okkar
kom vel í ljós hversu vel gerður,
traustur og hæfileikaríkur Guð-
mundur var. Hann var skarp-
greindur og hafði afar gott tækni-
legt innsæi. Upplýsingatækni var
mikið áhugamál hjá honum. Hann
er forfaðir sjúkraskrárkerfa á Ís-
landi og hannaði svokallað Egils-
staðakerfi meðan hann starfaði
þar. Síðar tók hann þátt í stofnun
Gagnalindar, fyrirtækis sem hóf
að þróa sjúkraskárkerfið Sögu.
Guðmundur vann í mörg ár sem
verktaki fyrir Stika og við unnum
saman margvíslegar úttektir á
vinnslu persónuupplýsinga fyrir
stjórnvöld. Þessi störf vann Guð-
mundur að mestu leyti til hliðar
við læknisstörf sín en um tíma
urðu verkefni okkar svo umfangs-
mikil að hann varð að taka sér
leyfi frá læknisstörfum.
Við tilsjónarstörfin kynntist ég
vel mannkostum Guðmundar.
Hann átti auðvelt með að setja sig
í spor annarra og mjög gott með
að tala við fólk. Þegar Guðmund-
ur tók til máls hlustuðu allir.
Hann var stundum sá síðasti
sem til máls tók og stundum hélt
fólk að hann hefði jafnvel dottað á
löngum fundum. En þegar Guð-
mundur loks tók til máls kom í
ljós að hann hafði hlustað á allt
sem sagt var, skilið það og var
tilbúinn að koma með skynsamleg
ráð og tillögur. Oft voru verkefnin
þess eðlis að við urðum að vinna
um helgar eða á kvöldin. Guð-
mundur setti það ekki fyrir sig,
enda afar starfsamur maður. Í
eitt sinn er við sátum á skrifstofu
Stika og unnum að niðurstöðum
úttektar var hringt í mig að heim-
an. Mér var sagt að ungur sonur
minn hefði dottið og fengið skurð
á höfuð. Mér brá við ótíðindin en
Guðmundur var fljótur að róa
mig. Hann ók með mér heim, við
sóttum drenginn, fórum út á
Heilsugæslustöð sem var lokuð.
Þar opnaði Guðmundur skurð-
stofu, lagði organdi barnið fum-
laust á borð, sagði mér að halda
fast meðan hann deyfði og saum-
aði síðan sárið saman svo vel að
örið sést ekki.
Guðmundur hafði eiginleika
frumkvöðuls. Hann sá tækifæri
og hugsaði í lausnum. Hann var
víðlesinn, fljótur að átta sig og
greina kjarnann frá hisminu. Það
hefur verið mér ómetanlegt að
eiga Guðmund að trúnaðarvini.
Einnig hef ég verið svo heppin að
kynnast fjölskyldu Guðmundar
en Sigurður, sonur hans, starfaði
um árabil sem verkfræðingur hjá
Stika. Ég hefði viljað að æviár
hans yrðu fleiri því hann hafði svo
margt að gefa samferðafólki sínu.
Ég bið Guðrúnu, Önnu, Sigurði,
Kristínu, Jóni og fjölskyldunni
allri Guðs blessunar. Megi kær-
leiksríkur Guð umvefja þau og
styrkja.
Svana Helen Björnsdóttir.
Nú þegar lífshlaupi Guðmund-
ar Sigurðssonar læknis er lokið er
ljúft og skylt að staldra við og
horfa um öxl til Egilsstaðaára
hans. Þegar Guðmundur kom
austur til Egilsstaða árið 1971 var
þar hafin bygging fyrstu heilsu-
gæslustöðvarinnar á landinu.
Hófst Guðmundur þegar handa
við að útbúa stöðina og skipu-
leggja starf hennar. Í framhaldi
af því réðst Guðmundur í viða-
mikla rannsókn í norrænni sam-
vinnu á gagnsemi tölvuskráning-
ar í heilsugæslunni, þá í árdaga
tölvualdar. Þessi rannsókn, Egils-
staðarannsóknin, NOMESKO
1980, var brautryðjendaverk á al-
þjóðavísu og vakti athygli víða. Á
grunni þessarar rannsóknar var
síðan útbúið rafrænt sjúkraskrár-
kerfi sem var víða notað hérlendis
fram undir aldamótin. Upplýsing-
ar sem þannig söfnuðust lögðu
grunn að skilningi á hlutverki og
verkefnum heilsugæslunnar og
urðu helsta undirstaða rannsókna
hinnar nýju sérgreinar heimilis-
lækninga. Það tók síðan heil-
brigðiskerfið tuttugu ár að stíga
næsta skref.
Guðmundur var einnig hvata-
maður að stofnun Flugfélags
Austurlands 1972 og stýrði því í
áratug. Þetta færði sjúkraflug inn
í fjórðunginn sem jók þjónustu-
öryggi og viðbragðsflýti þess til
mikilla muna. Það var svo ekki
fyrr en árið 2002 að það tókst að
stíga næsta skref og viðurkenna
sjúkraflug sem hluta af íslenskri
heilbrigðisþjónustu. Þessi þrek-
virki vann Guðmundur samhliða
erilsamri vinnu í víðáttumiklu
læknishéraði og hljóp þar að auki
oft undir bagga í læknisleysi á
Fáskrúðsfirði, Djúpavogi og
Höfn.
Sem læknir var Guðmundur
vel að sér, bjó yfir góðu innsæi og
var nærgætinn, ekki síst við þá
sem minnimáttar voru. Hugsa
margir hlýtt til hans æ síðan.
Þetta var ekki nóg. Guðmundur
varð fyrstur lækna til að taka að
sér nýtt embætti héraðslæknis
Austurlands sem stofnað var til
árið 1978. Það embætti lagði hon-
um á herðar formlegar skyldur á
vegum heilbrigðisyfirvalda fyrir
fjórðunginn allan án þess að dreg-
ið væri úr öðrum starfsskyldum
hans. Af þessu má marka að það
var í raun ofurmannlegt það starf
sem Guðmundur vann á Egils-
staðaárum sínum, ekki síst í ljósi
þess að í einkalífinu varð hann
fyrir miklu áfalli þegar fyrri kona
hans andaðist á fyrsta ári þeirra
eystra frá þrem ungum börnum.
Guðmundi hefði verið ógerlegt að
skila þessu mikla starfi hefði hann
ekki notið þeirrar gæfu að kvæn-
ast Guðrúnu Þorbjarnardóttur
sem staðið hefur þétt við hlið hans
allt til síðustu stundar. Framlag
maka lækna í dreifbýli hefur
löngum verið vanmetið. Læknir-
inn þarf að geta kastað frá sér öll-
um skyldum föður og maka hve-
nær sem kall kemur sem aftur
leggur kvaðir á maka hans.
Læknar á landsbyggðinni búa í
raun alla daga inni í vinnu sinni
sem óhjákvæmilega mótar fjöl-
skyldulíf þeirra. Með Guðmundi
er genginn einn allra merkasti
fulltrúi þessara lækna sem sýndi
með ævistarfi sínu að það þarf
ekki hátimbraðar hallir utan um
starfið til þess að skila arfi sem
um munar. Við Helga Jóna vott-
um Guðrúnu og fjölskyldunni
okkar dýpstu samúð og þökkum
fyrir allt gott í okkar lífi sem
tengist þeim hjónum.
Stefán Þórarinsson.
Guðmundur Sigurðsson læknir
var meðal mestu hæfileikamanna
sem læknastéttin hefur átt innan
sinna vébanda. Hann hafði mikla
mannkosti, en þar fóru saman af-
burðagáfur, nákvæmni, ósérhlífni
og samviskusemi. Hann hafði
ætíð velferð skjólstæðinga sinna í
huga og með þetta veganesti
tókst hann á við það stórvirki að
hanna og byggja upp kerfis-
bundna skráningu á samskiptum
sjúklinga við heilsugæsluna með
það í huga að bæta þjónustuna.
Þessi vinna hófst skömmu eftir að
hann gerðist héraðslæknir á Eg-
ilsstöðum 1971. Verkefnið, sem
fékk nafnið Egilsstaðarannsókn-
in, var hluti af norrænu rannsókn-
arstarfi og stutt af landlæknis-
embættinu. Þetta var
brautryðjendastarf í vísindavinnu
í heilsugæslunni og krafðist mik-
illar útsjónarsemi og tíðra fund-
arhalda innan lands sem utan.
Samhliða stundaði hann svo
læknisstörfin á Héraði. Ekki er
að efa að það hefur verið anna-
samt hjá Guðmundi á þessum
tíma.
Ég hef verið svo lánsamur að
vera samtímamaður Guðmundar.
Þegar ég var við nám í læknadeild
var hann nýkominn til starfa sem
héraðslæknir á Egilsstöðum.
Guðmundur var fyrirmynd okkar
læknanemanna. Mörgum er
minnisstæður sjónvarpsþáttur
frá RÚV um læknastörf Guð-
mundar á Héraði á þessum tíma,
sem í mínum huga varpaði ljóma
á dreifbýlislækningarnar.
Mér gafst síðar kostur á að
vinna í stuttan tíma sem læknir á
Egilsstöðum árið 1978. Þar
kynntist ég Guðmundi nánar í
starfi. Á þeim tíma var ég að
skrifa „stílinn“, en það var einföld
ritgerð eða rannsókn til þess að
öðlast sérfræðiviðurkenningu í
læknisfræði. Efnistök mín fjöll-
uðu um „local steroids“ sem ég
kallaði á þeim tíma staðbundna
sterameðferð, en það skorti
hnyttnara íslenskt orð. Eftir
nokkrar vangaveltur sagði Guð-
mundur: Af hverju nefnirðu þetta
ekki bara „húðstera“? Ritgerðin
birtist með því nafni í Lækna-
blaðinu. Nýyrðið náði fljótt fót-
festu meðal fagfólks og almenn-
ings. Starfsþjálfun mín á
Egilsstöðum setti sín djúpu spor
og mótaði mig sem fagmann. Þeg-
ar ég hugsa til baka hafði ég ef-
laust meira gagn af þeirri dvöl en
Héraðsbúar af mér.
Guðmundur var um tíma lektor
í heimilislækningum. Sem pró-
fessor í læknadeild frá 1991 átti
ég síðan áratuga samstarf við
Guðmund, einkum á sviði kennslu
í læknadeild, heilbrigðisþjónustu
í dreifbýli og vísindastarfa. Á
Fræðadögum heilsugæslunnar
haustið 2015 tjáði Guðmundur
mér að hann væri kominn með
lungnakrabbamein og erfiðir
tímar framundan. Ég bý erlendis
um þessar mundir, en gafst kost-
ur á að heimsækja hann og Guð-
rúnu konu hans á hlýlegu heimili
þeirra hjóna í sumar. Við ræddum
þá um sögulegan aðdraganda að
tölvuvæddri samskiptaskráningu
í heilsugæslunni og alþjóðasam-
starfið á þeim tíma. Meiningin var
að hljóðrita fleiri viðtöl ef tími
gæfist til. Svo varð ekki.
Heimilislæknar sjá á eftir
ágætum kollega, kennara og
lækni, sem jók hróður íslenskrar
læknastéttar innan lands sem ut-
an. Fyrir hönd Heimilislæknis-
fræði Læknadeildar Háskóla Ís-
lands færi ég Guðrúnu, börnum
og barnabörnum hans innilegar
samúðarkveðjur.
Jóhann Ág. Sigurðsson,
prófessor.
Öflugur frumkvöðull heimilis-
lækninga á Íslandi er allur, 74 ára
að aldri. Guðmundur nam lækn-
isfræði á Íslandi og lauk sérnámi í
heimilislækningum í Kanada.
Hann starfaði víða á ferlinum,
m.a. frá 1971-1982 sem héraðs- og
heilsugæslulæknir á Egilsstöð-
um. Auk læknisstarfa var hann
brautryðjandi í gerð nútímalegs
skráningarkerfis í heimilislækn-
isfræði. Lagði hann þar ákveðinn
grunn að þeirri tölvuskráningu
sem við þekkjum í dag.
Hann hóf störf sem heimilis-
læknir og síðar yfirlæknir á
Heilsugæslustöðinni á Seltjarn-
arnesi 1985 og starfaði þar til
2004. Hann var hugsuður og hug-
sjónamaður og átti stóran þátt í
að móta og efla starfsemi stöðv-
arinnar. Áhersla var lögð á gott
viðmót við skjólstæðinga og úr-
lausnir í anda bestu læknisfræði.
Guðmundur var náma fróð-
leiks í læknisfræði sem og á
mörgum öðrum sviðum. Ráðagóð-
ur er til var leitað. Hann studdi
við starfsfólk sitt og lagði sig fram
um að greiða götu ungra sérfræð-
inga til starfa hér heima.
Á ferlinum gegndi Guðmundur
einnig starfi lektors í heimilis-
lækningum og leysti af sem að-
stoðarlandlæknir og landlæknir.
Þar nýttist vel víðtæk reynsla og
djúp þekking á heilbrigðismálum.
Hann átti sæti í mörgum nefnd-
um og ráðum og var rödd hans og
innlegg ávallt nokkuð sem hlust-
að var eftir.
Síðasta hluta starfsævinnar
söðlaði Guðmundur um og réðst
til starfa á Heilbrigðisstofnun
Vesturlands á Hólmavík og
gegndi þar starfi frá 2004 til dán-
ardags. Skjólstæðingar hans
hvarvetna bera honum vel sög-
una. Hann lagði áherslu á heild-
ræna nálgun og fylgdi málum vel
eftir.
Að leiðarlokum viljum við
þakka leiðtoga, leiðsögn og sam-
vinnu. Við minnumst hans með
vinsemd og virðingu.
Eiginkonu hans, börnum og
fjölskyldu allri vottum við okkar
dýpstu samúð.
F.h. starfsfólks Heilsugæsl-
unnar á Seltjarnarnesi,
Árni Sch. Thorsteinsson,
yfirlæknir.
Guðmundur Sigurðsson læknir
er látinn um aldur fram. Guð-
mundur var skarpgreindur hug-
sjónamaður. Hann var gæddur
skapandi gáfum brautryðjand-
ans, óvenju fundvís á framfara-
spor og kom þeim í framkvæmd.
Ég kynntist Guðmundi er hann
var kandídat á Landspítalanum
og ég deildarlæknir þar. Hann
varð mér strax minnugur.
Okkar samstarf og vinátta
hófst fljótlega eftir að ég varð
landlæknir og hann gegndi hér-
aðslæknisstörfum á Egilsstöðum.
Erindi hans á minn fund var að
kanna hvort möguleiki væri á að
nýta tölvuskráningu í rannsókn-
argögnum Hjartaverndar í
heilsugæslustarfinu. Þetta var
sannarlega háþróuð nýjung og ef
vel tækist bylting í gæðaþróun er
varðar upplýsingaöflun og úr-
vinnslu í heilbrigðisþjónustunni. Í
upphafi fékkst ekkert fé frá Al-
þingi. Þá buðum við norrænni
nefnd (NOMESCO) til fundar í
Reykjavík. Guðmundur lagði
fram rannsóknaráætlun fyrir
nefndina.
Nefndarmenn tóku þessari til-
lögu mjög vel og virtust gjörskilja
málið. Nefndin samþykkti að
veita okkur allt að fimm milljón-
um norskra króna til rannsókn-
arinnar. Fundarmenn töldu þessa
aðgerð geta stóraukið gæði þjón-
ustunnar og álitu hana ekki hafa
verið þróaða áður í Evrópu í þess-
um stíl. Hafist var handa og fimm
árum síðar skilaði embættið
skýrslu sem Guðmundur hafði að
mestu unnið og skrifað. NO-
MESCO dreifði þessari skýrslu á
tug þúsunda heilsugæslustöðva í
Evrópu. Skýrslan varð að
kennslubók í heilsugæsluskrán-
ingu.
Guðmundur lauk meistara-
námi í stjórnun heilsugæslu í Há-
skólanum í Ontario í Kanada.
Meistararitgerð hans fjallaði um
samskipti lækna og sjúklinga og
í dag fylgjum við
til grafar ömmu
Sveinu sem við minnumst sem
kærleiksríkrar konu.
Amma var einstaklega glæsileg
kona og af henni skein góð-
mennska og hlýja.
Hún var trúuð og afar nægju-
söm manneskja sem lét sér varða
um hag okkar allra.
Fjölskyldan var henni dýrmæt-
ara en allt. Amma og afi voru sam-
heldin hjón og viljum við trúa því
Sveinbjörg
Eyþórsdóttir
✝ Sveinbjörg Ey-þórsdóttir
fæddist 19. sept-
ember 1926. Hún
lést 7. september
2016.
Útför Svein-
bjargar var gerð
21. september
2016.
að nú séu þau sam-
einuð á ný.
Við kveðjum
elsku ömmu Sveinu
með þessum orðum
og þökkum henni
fyrir kærleikann, ör-
lætið og hlýjuna.
Hún var einstök perla.
Afar fágæt perla,
skreytt fegurstu gim-
steinum
sem glitraði á
og gerðu líf samferðamanna hennar
innihaldsríkara og fegurra.
Fáar perlur eru svo ríkulega búnar,
gæddar svo mörgum af dýrmætustu
gjöfum Guðs.
Hún hafði ásjónu engils
sem frá stafaði ilmur
umhyggju og vináttu,
ástar og kærleika.
Hún var farvegur kærleika Guðs,
kærleika sem ekki krafðist
endurgjalds.
Hún var vitnisburður
um bestu gjafir Guðs,
trúna, vonina, kærleikann og lífið.
Blessuð sé minning einstakrar perlu.
(Sigurbjörn Þorkelsson)
Sveinbjörg Þórhallsdóttir,
Diljá Þórhalldóttir og
Borgþór Rafn Þórhallsson.
Eitt ár og einn mánuður mínus
einn dagur var aldursmunurinn á
mömmu og Sveinbjörgu, Sveina
var litla systir mömmu yngst
fimm systra sem bjuggu í b-inu á
Laugaveginum.
Saman voru þær settar í bala
þegar þær voru litlar þar sem
þær rugguðu sér og léku á eld-
húsgólfinu í b-inu, notaði mamma
þetta oft þegar lýsa átti
þrengslum og þröngum kosti:
„Það er ekki létt að vera lítill og
settur í bala“. Samferða fóru þær
af stað út í lífið. Báðar giftust þær
lögreglumönnum, eignuðust báð-
ar tvö börn í b-inu og fluttu svo
saman burt úr b-inu eftir að hafa
byggt með byggingafélagi Lög-
reglumanna á Miklubrautinni,
mamma og pabbi í Miklubraut 84
og Sveina og Borgþór í Miklu-
braut 86, báðar á fyrstu hæð, rétt
10 metrar milli útidyra. Fyrir
rúmum sex árum dó mamma eftir
að hafa verið ekkja í 40 ár. Alltaf
var Sveina tilbúin að leggja okk-
ur hjálpahönd ef eitthvað bjátaði
á.
Held ég að á engan sé hallað ef
ég segi að enginn hafi reynst mér
og mömmu betur en Sveina þeg-
ar ég var að alast upp. Þegar ég
var lítill voru alltaf stærstu hörðu
pakkarnir frá Sveinu og Góa, svo
þegar ég var eldri voru flottustu
mjúku pakkarnir frá þeim.
Sveina var alltaf smart og vissi al-
veg hvað klukkan sló þegar kom
að því að vera smart.
Elsku Sveina takk fyrir mig.
Elsku Þórhallur, Eyþór, Sig-
urborg (Sibba), Halldór og fjöl-
skyldur, ykkur votta ég mína
innilegustu samúð.
Eyþór Leifsson.