Læknablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 34

R A N N S Ó K N
294 LÆKNAblaðið 2016/102
Heimildir
1. Fergusson DM, Horwood LJ, Lynskey MT. Childhood
sexual abuse and psychiatric disorder in young adult-
hood: II. Psychiatric outcomes of childhood sexual abuse.
J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1996; 35: 1365-74.
2. Pereda N, Guilera G, Forns M, Gómez-Benito J. The
international epidemiology of child sexual abuse: a
continuation of Finkelhor (1994). Child Abuse Negl 2009;
33: 331-42.
3. Stoltenborgh M, van Ijzendoorn MH, Euser EM,
Bakermans-Kranenburg MJ. A global perspective on child
sexual abuse: meta-analysis of prevalence around the
world. Child Maltreat 2011; 26: 79-101.
4. Dube SR, Anda RF, Whitfield CL, Brown DW, Felitti
VJ, Dong M, Giles WH. Long-term consequences of child-
hood sexual abuse by gender of victim. Am J Prev Med
2005; 28: 430-8.
5. Hillberg T, Hamilton-Giachritsis C, Dixon L. Review of
meta-analyses on the association between child sexual
abuse and adult mental health difficulties: a systematic
approach. Trauma Violence Abuse 2011; 12: 38-49.
6. Keelan CM, Fremouw WJ. Child versus peer/adult offend-
ers: A critical review of the juvenile sex offender literature.
Aggr Violent Behavior 2013; 18: 732-44.
7. Skrzypulec V, Kotarski J, Drosdzol A, Radowicki S.
Recommendations of the Polish Gynecological Society
concerning child sexual abuse. Int J Adolesc Med Health
2010; 22: 177-88.
8. Sigfúsdóttir ID, Ásgeirsdóttir BB, Guðjónsson GH,
Sigurðsson JF. A model of sexual abuse´s effects on
suicidal behavior and delinquency: the role of emotions
as mediating factors. J Youth Adolesc 2008; 37: 699-712.
9. Bolen RM, Scannapieco M. Prevalence of child sexual
abuse: A corrective meta-analysis. Soc Sci Rev 1999; 73:.
281–313.
10. Priebe G, Svedin CG. Child sexual abuse is largely hidden
from the adult society. An epidemiological study of ado-
lescents´disclosures. Child Abuse Negl 2008; 32: 1095-108.
11. Senn TE, Carey MP, Vanable PA. Childhood and ado-
lescent sexual abuse and subsequent sexual risk behavior:
Evidence from controlled studies, methodological
critique, and suggestions for research. Clin Psychol Rev
2007; 28: 711-35.
12. Mohler-Kuo M, Landolt MA, Maier T, Meidert U,
Schönbucher V, Schnyder U. Child sexual abuse revisited:
a population-based cross-sectional study among swiss
adolescents. J Adolesc Health 2014; 54 3: 304-11.
13. Brabant ME, Hébert M, Chagnon F. Predicting suici-
dal ideations in sexually abused female adolescents: a
12-month prospective study. J Child Sex Abuse 2014; 23:
387-97.
14. Sarchiapone M, Jaussent I, Roy A, Carli V, Guillaume S,
Jollant F, et al. Childhood trauma as a correlative factor of
suicidal behavior–via aggression traits. Similar results in
an Italian and in a French sample. Eur Psychiatr 2009; 24:
57-62.
15. Kilpatrick DG, Acierno R, Saunders B, Resnick HS, Best
CL, Schnurr PP. Risk factors for adolescent substance
abuse and dependence – data from a national sample. J
Consult Clin Psychol 2000; 68: 19-30.
16. Spataro J, Mullen PE, Burgess PM, Wells DL, Moss SA.
Impact of child sexual abuse on mental health prospective
study in males and females. Brit J Psychiatr 2004; 184:
416-21.
17. Paolucci EO, Genuis ML, Violato C. A meta-analysis of the
published research on the effects of child sexual abuse. J
Psychol 2001; 135: 17-36.
18. Cheasty M, Clare AW, Collins C. Relation between sexual
abuse in childhood and adult depression: case-control
study. BMJ 1998; 316: 198-201.
19. Lindert J, von Ehrenstein OS, Grashow G, Gal G,
Braehler E, Weisskopf MG. Sexual and physical abuse in
childhood is associated with depression and anxiety over
the life course: systematic review and meta-analysis. Int J
Publ Health 2014; 59: 359-72.
20. Meewisse ML, Reitsma JB, De Vries GJ, Gersons BPR, Olff
M. Cortisol and post-traumatic stress disorder in adults
– systematic review and meta-analysis. Brit J Psychiatr
2007; 191, 387-92.
21. Tolin DF, Foa EB. Sex differences in trauma and post-
traumatic stress disorder: A quantitative review of 25
years of research. Psychol Bull 2006; 132: 959-92.
22. Inchley J, Currie D, Young T, Samdal O, Torsheim T,
Augustson L, et al. Growing up unequal: gender and
socioeconomic differences in young people’s health and
well-being. Health Behaviour in School-aged Children
(HBSC) study: international report from the 2013/2014 sur-
vey, WHO Regional Office for Europe, (Health Policy for
Children and Adolescents, No. 7), Kaupmannahöfn 2016.
23. Finkelhor D, Ormrod RK, Turner HA. Lifetime assessment
of poly-victimization in a national sample of children and
youth. Child Abuse Negl 2009; 33: 403-11.
24. Haugland S, Wold B. Subjective health complaints in
adolescence - reliability and validity of survey methods. J
Adolesc 2001; 24: 611-24.
25. Olweus D. The revised Olweus Bully/Victim
Questionnaire. Mimeo. HEMIL, Háskólanum í Bergen,
1996.
26. Gault-Sherman M, Silver E, Sigfúsdóttir ID. Gender and
the associated impairments of childhood sexual abuse:
A national study of Icelandic youth. Soc Sci Med 2009;
69: 1515-22.
27. Finkelhor D, Shattuch A, Turner HA, Hamby SL. The
lifetime prevalence of child sexual abuse and sexual
assault assessed in late adolescence. J Adolesc Health
2014; 55: 329-33.
28. Senn TE, Carey MP, Vanable PA. Childhood and ado-
lescent sexual abuse and subsequent sexual risk behavior:
evidence from controlled studies, methodological critique,
and suggestions for research. Clin Psychol Rev 2008; 28:
711-35.
29. Kristman-Valente AN, Brown EC, Herrenkohl TI. Child
physical and sexual abuse and cigarette smoking in ado-
lescence and adulthood. J Adolesc Health 2013; 53: 533-8.
30. Mansbach-Kleinfeld I, Ifrah A, Apter A, Farbstein I. Child
sexual abuse as reported by Israeli adolescents: Social and
health related correlates, Child Abuse Negl 2015; 40: 68-80.
Rannsóknir hafa sýnt að þolendur tiltekins forms ofbeldis eru
líklegri til að verða einnig fyrir annars konar ofbeldi. Þannig eru
til að mynda þolendur eineltis líklegri til þess að hafa orðið fyr-
ir kynferðislegu ofbeldi í æsku. Þá hafa nokkrar rannsóknir sýnt
að þessir einstaklingar séu einnig líklegri til að vera gerendur í
eineltismálum. Þessir einstaklingar eru oft mjög pirraðir og eiga í
erfiðleikum með að tjá innbyrgða reiði sem stundum kemur fram
í einelti.30
Þau tengsl sem koma fram í þessari rannsókn á milli kynferð-
islegs ofbeldis og áreitni og sálvefrænna einkenna eins og verkja
og svefnörðugleika ríma vel við niðurstöður annarra rannsókna.
Slík einkenni hafa gjarnan verið tengd aukinni streitu og því að
börn og unglingar hafa oft ekki nægilegan þroska til þess að koma
vanlíðan sinni í orð. Þá eykur það enn á streituna að þau eru yfir-
leitt þvinguð til þess að þegja yfir ofbeldinu.30
Það er athyglisvert hversu slæm staða þeirra unglinga er sem
neituðu að svara spurningunum um kynferðislega áreitni og of-
beldi. Ekki er unnt að fullyrða með vissu hverjar séu undirliggj-
andi orsakir þess að þátttakendur völdu þennan svarmöguleika en
hugsanlega tengist það með einhverjum hætti reynslu af ofbeldi
eða áreitni. Það kann því að vera að algengið sé vanmetið í þessari
rannsókn.
Í ljósi þess hversu alvarlegar afleiðingar kynferðislegt ofbeldi
og áreitni gagnvart börnum getur haft á velferð barna og unglinga
eru niðurstöðurnar vísbending um að þessi tegund af ofbeldi sé
vanmetin sem vandamál í íslensku heilbrigðiskerfi. Í heilbrigðis-
áætlun til 2010 var til að mynda stefnt að því að draga úr kyn-
ferðisofbeldi um 25% á næstu árum en öll fagleg umræða um of-
beldi í áætluninni er spyrt við slys og lögð er áhersla á að draga úr
áverkum. Í drögum að heilbrigðisáætlun til 2020 er á einum stað
minnst á að aðgerðaáætlun um kynbundið ofbeldi sé í vinnslu.
Mælikvarðar um ofbeldi fjalla um skráð slys og ofbeldi, ofbeldi í
nánum samböndum og heimilisofbeldi en hvergi minnst á mæli-
kvarða um kynferðisofbeldi. Mikilvægt er að heilbrigðisyfirvöld
viðurkenni þennan vanda og finni leiðir bæði til að draga úr hon-
um.