Læknablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 54

314 LÆKNAblaðið 2016/102
Kári Hreinsson
svæfinga- og
gjörgæslulæknir
karih@landspitali.is
Frá formanni SGLÍ
Svæfinga- og gjörgæslulæknafélag Íslands
var stofnað 10. nóvember 1960. Félagið
hét í fyrstu Félag svæfingalækna og voru
stofnfélagar þess 5, þrír sérfræðimenntaðir
svæfingalæknar og tveir aðstoðarlæknar
á svæfingadeild Landspítalans. Fyrsti
formaður félagsins var Valtýr Bjarnason
(1920-1983) sem var fyrsti yfirlæknir svæf-
ingadeildar Landspítalans. Félagið varð
Svæfingalæknafélag Íslands 1970 og loks
Svæfinga- og gjörgæslulæknafélag Íslands
1997. Félagsmenn eru í dag um 60 tals-
ins. Um bæði sögu svæfinga á Íslandi og
sögu Svæfinga- og gjörgæslulæknafélags
Íslands má lesa í bók Jóns Sigurðssonar
svæfinga- og gjörgæslulæknis, Svæfingar
á Íslandi í 150 ár (1856 - 2006), sem gefin
var út á 50 ára afmæli félagsins árið 2010.
Upplag bókarinnar er á þrotum en nálgast
má bókina á rafrænu formi á bókasafni
Landspítalans.
Slóðin er: hirsla.lsh.is/lsh/
handle/2336/118529
Norræn samtök svæfingalækna,
Nordisk Anestesiologisk Forening (NAF),
voru stofnuð 1949. Samtökin heita í dag
Scandinavian Society of Anaesthesiology
and Intensive Care Medicine, SSAI. Ís-
lendingar hafa allt frá stofnun samtakanna
verið virkir í norræna samstarfinu sem
hefur vaxið og dafnað í tímans rás. Starf-
semi SSAI er umfangsmikil og með tilliti
til stærðar íslenska félagsins situr stór
hópur íslenskra svæfinga- og gjörgæslu-
lækna í margs konar nefndum á vegum
samtakanna. Acta Anaesthesiologica Scandi-
navica er blað SSAI og hefur verið gefið út
síðan 1957.
SSAI stendur fyrir tveggja ára fram-
haldsnámi í nokkrum undirsérgreinum
svæfinga- og gjörgæslulækninga. Fyrsta
framhaldsnámið sem skipulagt var voru
gjörgæslulækningar en síðan hafa bæst við
sérhæfðar verkjalækningar, svæfinga- og
gjörgæslulækningar barna, bráðameðferð
utan sjúkrahúsa, svæfingar og gjörgæslu-
meðferð þungaðra kvenna, svæfingar og
gjörgæslumeðferð sjúklinga með hjarta-
sjúkdóma og stjórnun aðgerðatengdrar
starfsemi. Margir íslenskir svæfinga- og
gjörgæslulæknar hafa sótt sér þessa fram-
haldsmenntun.
Eitt meginverkefna SSAI og aðildarfé-
laga þess er að halda alþjóðleg vísindaþing
á tveggja ára fresti. Þrítugasta og þriðja
þing SSAI var haldið í Reykjavík í júní
2016 af Svæfinga- og gjörgæslulæknafélagi
Íslands og tókst það vel í alla staði.
Á Íslandi eins og víða annars staðar eru
svæfinga- og gjörgæslulækningar stærsta
sjúkrahúsbundna sérgreinin í stöðum sér-
fræðinga talið og helgast það af eðli starf-
seminnar. Veikustu sjúklingar sjúkrahúsa
liggja á gjörgæsludeildum, þegar og þar
sem það á við, vegna líffærabilana eða eft-
ir stórar skurðaðgerðir. Þeir þurfa endur-
skoðun á sinni meðferð oft á sólarhring
og því er viðvera lækna mikil á gjörgæslu-
deildum. Sama á við í svæfingum, stöð-
uga viðveru lækna þarf til þess að geta
brugðist við fylgikvillum bæði svæfinga
og deyfinga og þess inngrips sem verið er
að framkvæma. Þá er ótalið að kunnátta
svæfinga- og gjörgæslulækna nýtist oft vel
í meðferð bráðveikra og slasaðra sjúklinga,
til dæmis á bráðamóttökum og hjarta-
þræðingarstofum og einnig í utanspítala-
meðferð og sjúkraflutningum. Síðast en
ekki síst er sérhæfð verkjameðferð hluti
af vinnu margra svæfinga- og gjörgæslu-
lækna og er sá hluti starfseminnar enn
vaxandi hér á landi, enda þörfin mikil.
Svæfinga- og gjörgæslulækningar eru
stór sérgrein sem þarf stöðuga mikla
nýliðun. Við höfum átt því láni að fagna
að fagið hefur verið vinsælt meðal yngri
lækna en þörfin fyrir svæfinga- og gjör-
gæslulækna er vaxandi, að minnsta kosti
innan sjúkrahúsanna vegna til dæmis
aukinna verkefna utan skurðstofa og
þyngri starfsemi vegna eldri og veikari
sjúklinga.
Það eru spennandi tímar framundan
varðandi kennslu og þjálfun svæfinga-
og gjörgæslulækna á Íslandi. Hafinn er
undirbúningur að sérnámi í svæfinga- og
gjörgæslulækningum í samvinnu við
Royal College of Anaesthetists í Bretlandi.
Er þar siglt í kjölfar lyflækningasviðs
Landspítalans sem hefur nú um nokkurra
ára skeið boðið upp á sérnám í almennum
lyflækningum í samvinnu við Royal Colle-
ge of Physicians í Bretlandi.
Boðið verður upp á tveggja til þriggja
ára námsstöður í samvinnu við bæði
lyflækningasvið og bráðalækningahluta
flæðisviðs. Annars vegar verður boðið
upp á tveggja ára grunnnám í svæfinga-
og gjörgæslulækningum og hins vegar
tveggja ára nám sem samanstendur af
einu ári í svæfinga- og gjörgæslulækn-
ingum, hálfu ári í bráðalækningum og
hálfu ári í bráðalyflækningum. Blandaða
grunnsérnámið kalla Bretar „Acute Care
Common Stem“ og er það hugsað sem
kynning allra þessara sérgreina í bráða-
þjónustu fyrir þá sem ekki hafa valið sér
framtíðarstarfsvettvang, nám sem kem-
ur viðkomandi að gagni í nánast hvaða
sérgrein sem er. Þriggja ára nám yrði þá
blandaða grunnsérnámið og viðbótarár í
svæfinga- og gjörgæslulækningum.
Hvort sem læknar ljúka tveggja ára
námi og þjálfun í svæfinga- og gjörgæslu-
lækningum eða svæfinga og gjörgæslu-
lækningum með bráðalækninga- og bráð-
lyflækningaþjálfun að auki, verða þeir vel
í stakk búnir til að ljúka framhaldsnámi
sínu erlendis. Það verður spennandi og
gaman að sjá þau jákvæðu áhrif sem þetta
sameiginlega nám mun hafa á samvinnu
þeirra deilda Landspítalans sem sinna
alvarlega veikum sjúklingum.