Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.1996, Síða 20

fræðslu- og stuðningsprógram er fyrir aðstandendur? Sjá
aðstandendur geðsjúkra geðhjúkrunarfræðinga sem stuðnings-
aðila? Síðustu spurningunni er nauðsynlegt að velta fyrir sé í
ljósi þess að aðstandendur sjúkra líta ekki endilega á
hjúkrunarfræðinga sem aðila sem sinni þeirra þörfum heldur
fyrst og fremst sjúklingsins. Könnun á Englandi sem Anne
Carters (1991) gerði á þörfum tuttugu aðstandenda á tveimur
lyfjadeildum leiddi í ljós að enginn af aðstandendunum sem
tóku þátt í henni töldu að hjúkrunarfræðingar hefðu þarfir
þeirra í huga. Carter taldi þetta ekki skrýtið viðhorf af
aðstandendanna hálfu því hjúkrunaráætlanir á þessum sömu
deildum innihéldu engar áætlanir í tengslum við fjölskylduna.
Breytinga er örugglega að vænta frá hjúkrunarfræðingum sem
gera sér grein fyrir mikilvægi fjölskyldunnar í stuðningi við
hinn sjúka sem liefur áhrif á veikindi hans til hins betra. Talið
er að tilfinningaleg viðbrögð aðstandenda við einkennum
sjúklings gefi vísbendingu um sálræna streitu í fjölskyldu og
innlagningarþörf fjölskyldumeðlims. Það ættu geðhjúkrunar-
fræðingar að skoða nánar í framtíðinni (Coyne, Kessler, Tal,
Turnbull, Wortman og Greden 1987; Zarit, Todd og Zarit,
1986).
Þakkarorð
Sérstakar þakkir fá deildarstjórar mótlökugeðdeildanna sem
völdu úrlakið. Ennfremur aðstandendurnir sem tóku þátt í
þessari rannsókn. Einnig vildi ég þakka ritstjóra Tímarits
hjúkrunarfrœðinga og ritrýnum fyrir þarfar ábendingar.
Abstract
The purpose of this research was to get a description of the
experience and response of the families of the mentally ill in
order to increase the understanding of mental health
professionals of their experience. Nine families, eighteen
individuals, were interviewed using a phenomenological
research design. Eighty significant statements were extracted
from the interview data which clustered into three main
themes: Emotional impact, acceptance of the illness and
support needs. The families’ description of their emotional
impact and their need for more information and visible help
from mental health professionals should encourage better
psychiatric services for them.
Heimildir
Burns, D. D. (1989). The feeling good handbook. Using íhe new mood
iherapy in everyday life. New York: William Morrow and company.
Carter, A. (1991). The needs of patients’ relatives. Nursing Times, 77(87),
43.
Colaizzi, P. F. (1978). Psychological research as the phenomenologist views
it. I K. Valle og M. King (ritstj.): Existentialphenomenological
alternative for psychology (hls. 48-71). New York: Oxford University
Press.
Coyne, J. C., Kessler, R. C., Tal, M., Turnhull, J., Wortman, C. B., og
Greden, J. F. (1987). Living with a depressed person. Journal of
Consulting and Clinical Psychology, 55(3), 347-52.
Crotty, P., og Kulys, R. (1986). Are schizophrenics a burden to their
families? Significant other's views. Health and Social Work, 77, 173-
188.
Deutsch, A. (1949). The mentally ill in America: A history of their care and
treatment from colonial limes. Önnur útgáfa. New York: Columbia
University Press.
Folkman, S., og Lazarus, R. S. (1988) The relationship between coping and
emotions: Implications for theory and research. Social Science
Medicine, 26(3), 309-17.
Gubman, G. D., og Tessler, R. C. (1987). The impact of mental illness on
families. Concepts and priorities. Journal of Family /ssues, 8(2), 226-
45.
Gubman Riesser, G., og Schorske, B. J. (1994). Relationships between family
caregivers and mental health professionals: The American experience.
í H. P. Lefley og M. Wascow (ritstj.): Helpingfamilies cope with mental
illness (bls. 3-26). Chur, Switzerland: Hanvood Academic Publishers.
Hatfield, A. B. (1981). Self-help groups for families of the mentally ill.
Social Work, 26, 355-59.
Hatfield, A. B. (1987). Families as caregivers: A historical perspective. í A.
B. Hatfield og H. P. Leíley (ritstj.): Families of the mentally ill: Coping
and adaptation. New York: The Guilford Press.
Helga Jónsdóttir. (1992). Hugmyndafræði hjúkrunarrannsókna. Tímarit
FHH, 9, 26-30.
Hoenig, J., og Hamilton, M. W. (1966). The schizophrenic patient in the
community and his effect on the household. The lnternational Journal
of Social Psycliiatry, 72(3), 165-76.
Johnson, I). I.. (1989). Schizophrenia as a brain disease: Implications for
psychologists and families. American Psychologist, 44, 553-55.
Kraepelin, E. (1904). Lectures on clinical psychiatry. London: Balliere.
Lazarus, R. S. og Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. New
York: Springer Publishing.
Lefley, H. P., og Wascow, M. (1994). Helpingfamilies cope with mental
illness. Chur, Switzerland: Harwood Academic Puhlication.
Lidz, T., Cornelison, A., Fleck, S., og Terry, D. (1957). The intrafamilial
environment of schizophrenic patients: II. Marital schism and marital
skew. American Journal of Psychiatry, 114, 241-48.
Maurin. J. T., og Boyd, C. B. (1990). Burden of mental illness on the family:
A critical review. Archives of Psychiatric Nursing, 4(2), 99-107.
Mishler, E. G., og Waxler, N. E. (1965). Family interaction processes and
schizophrenia: A review of current theories. Merrill-Palmer Quarterly
of Behavior and Development, 77, 269-315.
Parker, B. A. (1993). Living with mental illness: The family as a caregiver.
Journal of Psychosocial Nursing, 31(3), 19-21.
Peternelj-Taylor, C. A., og Hartley, V. L. (1993). Living with mental illness:
Professional/family collaboration. Journal of Psychosocial Nursing,
31(3), 23-8.
Stommel, M., Given, C. W., og Given, B. (1990). Depression as an overriding
variable explaining caregivers burden. Journal of Aging and Health,
2(1), 81-102.
Taylor, S. J., og Bogdan, R. (1984). Introduction to qualilalive research
methods. The search for meanings. New York: John Wiley and sons.
Thompson, E. H., og Doll, W. (1982). The burden of families coping with the
mentally ill: An invisible crisis. Family Relations, 31, 379-88.
Zarit, S. H., Todd, P. A., og Zarit, J. M. (1986). Subjective burden of
husbands and wives as caregivers: A longitudinal study. Gerontologist,
26, 260-66.
Rannsóknin var styrkt af Rannsóknarsjóði Hóskóla
Islands.
Gullmolar úr fortíðinni...
Tygging
Meltingin byrjar í munninum. Munnvatnið bleytir matinn, um
leið og tennurnar mala hann í sundir. Mjölvið f matnum breytist og
verður að sykri fyrir dhrif munnvatnsins. Þvíbetur sem tuggið er, því
meir örvast munnkirtlarnir til safamyndunar. Ennfremur kemur
tyggingin því til leiðar, að vjerfinnum hragð af öllum minstu ögnum
matarins, en það er aftur ákaflega mikilsvert, því sjerhver fceða, sem
bragðtaugarnar Jlytja heilanum fregnir um, örvar ekki einasta
munnvatnskirtlana, heldur líka magakirtlana lil safamyndunar....
Það er óhollt, eins og margir venja sig á, að drekka meðan þeir
eru að tyggja; það leiðir til þess, að minna kemur af munnvatni til að
blandast matnum. Fyrst er að tyggja vel og síðan súpa á einhverri
vökvun, en skola ekki matnum niður illa tuggnum. Sá, sem tyggur
illa, þarf miklu meira að borða en sd sem tyggur vel. Vandleg tygging
er þvísparnaður á mat og kemur að miklu leyti (vegfyrir ofát ogþá
óhollustu, sem af þvf stafar.
Ur Heilsufrœði Steingríms Matthíassonar, 1920.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 2. tbl. 72. árg. 1996