Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.1996, Blaðsíða 25

Þankastrik
Þankastrik er fastur dálkur í blaðinu og liöfundur hvers pistils stingur upp á þeim nœsta. í
Þankastriki gefst hjúkrunarfrœðingum kostur á að tjá sig um ýmislegt sem varðar hjúkrun og
erþeim hjartfólgið. Pistlarnir geta Jjallað um ákveðin málefni, sögur af kynnum við sjúklinga
eða starfsfólk, eitthvað sem hefur orðið höfundinum til hugljómunar eða hvaðeina annað sem
tengist starfmu og hugmyndafrœði þess.
Sjöfn Kjartansdóttir, sem skrifaði Þankastrik síðasta blaðs, skoraði á Margréti
Aðalsteinsdóttur, sem hér tekur upp þráðinn.
Ekki kasta út barninu
með baðvatninu
Margrét Aðalsteinsdóttir
'U'mræðan í þjóðfélaginu nú snýst meðal annars um sparnað, niðurskurð, lokanir deilda og forgangsröðun í heil-
bngðiskerfinu. Mikið hefur áunnist á undanförnum áratugum í hjúkrun en þegar langt er gengið í hagræðingu og
spamaði gæti margt af því sem þar hefur áunnist tapast aftur. Hér er ég sérstaklega að hugsa um persónuleg sam-
skipti hjúkrunarfræðinga við sjúklinga og aðstandendur þeina. Mikil hætta er á að þessi mjög svo mikilvægi hluti
verði hornreka og að hagræðingin felist í því að þessi þáttur verði í lágmarki.
Sjúklingar hafa líklega fundið mestu breytinguna á heilbrigðiskerfinu í breyttu viðmóti og framkomu hjúkmnar-
fólks. Hjúkrunarfræðingar hafa nú betri innsýn í þarfir sjúklinga sinna og aðstandenda þeirra og einnig meiri
skilning á tilfinningum þeirra og líðan. Þar með geta þeir veitt meiri og betri stuðning þar sem hlýlegt viðmót og
umhyggja eykur vellíðan og veitir öryggi. Þetta á ekki hvað síst við um þá mörgu sjúklinga sem aldrei útskrifast og
deyja á sjúkrahúsum sem og aðstandendur þeirra. Þegar sjúklingur útskrifast af sjúkrahúsi er honum eflaust mun
nunnisstæðara viðmót hjúkmnarfólks en hvort verkurinn stóð einum degi lengur eða skemur.
Ef of langt er gengið í hagræðingu og álag á hjúkmnarfólk verður of mikið og langvarandi hlýtur það að leiða til
þess að persónuleg samskipti hjúkrunarfræðinga við sjúklinga og aðstandendur þeirra fá æ minni tíma. Slíkt álag
getur auk þess leitt til „kulnunar“ í starfi og í því ástandi hafa hjúkrunarfræðingar litlu að miðla til sjúklinga sinna.
Aður tíðkaðist ekki að upplýsa sjúklinga mikið um sjúkdóma þeirra. Nú hefur þar orðið gjörbreyting á. Margar
kannanir hafa sýnt að aukin fræðsla um sjúkdóma, meðferð og fylgikvilla draga úr kvíða og ótta hjá sjúklingunum.
Fólk getur betur afborið sársauka og þjáningar sem oft fylgja sjúkdómum og meðferð og er betur undirbúið undir það
sem koma skal. Sýnt hefur verið fram á að þessi upplýsingagjöf, ásamt uppörvun, hvatningu og skilningi hjúkmnar-
fræðinga er mjög mikilvægur þáttur í árangursríkri meðferð. Persónuleg samskipti við sjúklinga og aðstandendur em
mjög mikilvægur hluti hjúkrunarstarfsins sem ekki má hagræða burt.
Eg tel að með fræðslu stuðlum við að betri heilsugæslu, þ.e. betri heilsuvernd og betri hjúkrun. Betri heilsu-
vemd með því að fræða almenning um fyrirbyggingu sjúkdóma og hvernig megi viðhalda heilbrigði og greina sjúk-
dóma á byrjunarstigi. Betri hjúkmn með því að fræða sjúklinga um fylgikvilla sjúkdóma og hvernig þeir geti haldið
eins góðri heilsu og mögulegt er. Með því að fræða sjúklingana er því hægt að minnka álagið á heilbrigðiskerfið og
þannig stuðla að þeim sparnaði og hagræðingu sem stefnt er að. En með styttri legutíma sjúklinga og minni tíma
hjúkrunarfólks hlýtur sjúklingur að eiga heimtingu á enn betri og meiri fræðslu.
Það er lfka hægt að hagræða í upplýsingamiðlun. Nýjar miðlunaraðferðir koma fram næstum daglega. Oft er
erfitt fyrir sjúkling að tileinka sér upplýsingar á prentuðu máli, þó slíkt form geti verið hentugt. Þar má í staðinn nota
Þd. myndbönd, segulbönd með fræðsluefni og hópstarf sjúklinga og aðstandenda með svipuð vandamál. f fram-
dðinni mun tölvutæknin sjálfsagt halda innreið sína. Þegar má fá geisladiska þar sem fólk getur fengið upplýsingar
u,n sjúkdóma í myndum, töluðu máli og prentuðu, þar sem hægt er að spyrjast fyrir um einstök atriði sjúkdóma og
uieðferðar.
Slík uppbygging fræðslu krefst að sjálfsögðu fjárfestingar í gerð upplýsingaefnis og tækjabúnaði. En hvers konar
hagraeðing kostar oft fjárútlát í upphafi. Kennslan og hjúkrunin fela í sér hjálp sem hefur að markmiði að auka
vellíðan og sjálfshjálp. Hún stuðlar að breyttum viðhorfum til heilbrigðis og gerir sjúklinga hæfari til að takast á við
sJúkdómseinkenni og mögulega vanlíðan sem sjúkdómum fylgir, ásamt því að hvetja til sjálfshjálpar. Árangurinn
f®tur ekki á sér standa því fræðslan hefur í för með sér spamað þar sem fylgikvillum og legudögum fækkar.
Margrét skorar ó Ingileifu Ólafsdóttur a& skrifa næsta þankastrik.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 2 . tbl. 72. árg. 19%