Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.1996, Blaðsíða 32

Hjúkrun í
fangelsi
Hjúkrunarfrœðingarnir Anna Björg Aradóttir og Erna
Haraldsdóttir starfa við hjúkrun (fangelsum á höfuðborgar-
svœðinu. í stuttu viðtali segja þœr okkur frá reynslu sinni af
starfmu, en Anna Björg hóf slarf ( ársbyrjun 1994 og var þá í
75% starfi en er nú ( 25% starfi og Erna, sem hóf störf (
september sl., er einnig (25% starfi.
„Við erum með yfir 1000 viðtöl á ári,” segir Anna Björg.
„Skjólstæðingar okkar eru fangar í fangelsunum í Síðumúla,
Hegningarhúsinu og Kópavogi. í Hegningarhúsinu eru 16
fangar, í Síðumúla eru 13 klefar en þar sem það er gæsluvarð-
haldsfangelsi eru þar mismargir fangar. Kópavogsfangelsi er
ætlað konum og þar er rúm fyrir 12 langa. Konurnar eru aldrei
það margar svo þar eru líka karlmenn. Árið 1994 var hlutfall
kynja þannig að konur voru 5,3% en karlar 94,7% og það
hlutfall hefur verið stöðugt undanfarin ár. Um 90% fanga eru
með dóma upp á eitt ár eða skemur svo það eru töluverð
umskipti fanga.”
Nauðsynlegt að byggja upp vörn
-Hvað er j>að sem aðallega hrjáir fólkið?
„Algengustu heilbrigðisvandamál fanga eru áfengis- og
vímuefnavandi, ýmis stoðkerfisvandamál meltingarfæra-
sjúkdómar, húðsjúkdómar og léleg tannheilsa. Margt af þessu
má rekja til lífsstíls þar sem heilsunni er ekki sinnt sem skyldi.
Andleg líðan er oft bágborin og spenna og svefnleysi eru algeng
vandamál hjá föngum. Að vera lokaður inni gerir það að
verkum að fólk fyllist kvíða, það sefur illa, er spennt og
eirðarlaust. Mjög mikið er um að verið sé að trappa menn niður
eftir vímuefnaneyslu og í Síðumúlafangelsinu eru oft menn í
gæsluvarðhaldi vegna mála sem talið er að þeir hafi framið en
þeir muna ekki eftir því. Þarna má segja að um bráðavinnu sé
að ræða því þessum mönnum líður yfirleitt svo hörmulega.
Oftast eru þetta ungir strákar sem iðulega hafa átt erfiða æsku
og stundum finnur maður til svo mikillar samúðar með þeim að
helst langar mann að taka þá með sér heim,” segir Anna Björg.
„Það er auðvitað nauðsynlegt að byggja upp vörn til að endast í
starfinu”, bætir Erna við. „Stundum er mjög erfitt að finna
mörkin milli þess að ganga „kalt” til verks eða veita faglega
umhyggju. Sérstaklega á það við þessa ungu stráka sem horfa á
mann með engilhreinum svip og sakleysislegum augum, en
reynslan hefur kennt okkur að þeir eru yfirleitt mjög leiknir í
að fá aðra til að gera það sem þeir vilja - sérstaklega fíklar. Þeir
eru oft raunveruleikafirrtir, tilfinningalega skertir og eiga erfitt
Erna og Anna Björg fyrirframan Hegningarhúsið.
með að setja sig í spor annarra. Þeim finnst fangelsiskerfið
mjög rangt og sjá ekki alltaf sök hjá sjálfum sér.”
Þroskinn stöðvast.
- Eru fangar yfuleitt mjög ungir að árum?
„Yfir helmingur fanga eru á aldrinum 18 til 30 ára og með
aukinni vímuefnaneyslu virðist hann fára sífellt lækkandi,”
segir Anna Björg. „Ungir menn í fangelsi hafa nær undan-
tekningalaust verið í neyslu. Nú eru þeir í neyslu miklu harðari
efna og eru því yfirleitt miklu verr famir. Líðan þeirra er
bölvanleg en sú fráhvarfsmeðferð sem læknamir veita hefur
reynst vel. Það gerist því ekki lengur að menn fái krampa og
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 2. tbl. 72. árg. 1996