Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.1996, Blaðsíða 13

2. Áfallið
Annar viðmælandinn fékk fyrst vitneskju um að eitthvað
alvarlegt væri á seyði þegar hringt var í hana frá sjúkrahúsinu
og sagt, „að liann hefði dotdð niður þarna á göngunni og þelta
vœri mjög alvarlegt. “ Konan reyndi að flýta sér og þegar hún
kom á sjúkrahúsið og var að klæða sig úr skónum kom
læknirinn á móti henni fram í anddyri og sagði: ..Þetta erbúið
— hann er dáinn. “
I liinu lilvikinu leið maðurinn út af heima. Bið var á að
sjúkrabíll kæmi. Þegar hann loksins kom fannst konunni
hjálparmenn ekki skynja live núkil alvara væri á ferðum.
Konunni var synjað um að fylgja manninum í sjúkrabílnum og
þegar á sjúkrahús kom var henni og syni hennar vísað í
setustofu. Konan man ekki vel hvað fram fói; „enda var maður
einlivern veginn ekkert ( stuði. “Hjúkrunarfræðingur kom að
minnsta kosti þrisvar til fjölskyldunnar og lét vita að allt væri
gert sem hægt væri fyrir manninn og sérfræðingar væru að
sinna honum. „En greinilega átti hann [hjúkrunarfrœðingur-
tnnj svolítið efitt með að túlka þaðfyrir okkurEn það stakk
mig strax að verið vœri að undirbúa mig undir eitthvað, ‘ísagði
viðmælandinn. Þremur klukkustundum eftir að þau komu á
sjúkrahús tilkynnti læknir andlát mannsins. Hún sagði: ,./Jú er
þetta bara búið---alveg-------og það náttúrulega kom voðalega
á mig en þó var ég svo lánsöm að ég var dugleg. “ Þó að konan
hafi talið sér trú um að hún hefði búið sig undir að eigin-
niaðurinn gæti dáið, var hún það ekki. Hún sagði;,/ig' var alls
ekki undir þetta búin þegar þar að kom, mér fannst svo Jjarri að
þetta gœti verið að ske. “
3. Kveðjustundin
I hvorugu tilvikinu voru eiginkonurnar viðstaddar þegar
eiginmaðurinn dó. I öðru tilvikinu lagði konan ríka áherslu á að
það sem henni hafði þótt verst var að vera ekki boðið að koma
inn til eiginmannsins á sjúkrahúsinu áður en hann dó. Hún
sagði: ..Ev liefði viliað það-vera hjá honum síðustu
stundina.“ í hinu tilvikinu sagðist konan stundum hafa hugsað
um það, að ef hann hefði verið á lífi þegar hún kom á
sjúkrahúsið, „þái Itefði ég viljað vera viðstödd, en hvorl ég hefði
haft---styrk íþað, það nállúrrlega veit ég ekki um. “
I báðum tilvikum kom fram hve mikilvæg stundin með
hinum látna var fyrir íjölskylduna. í síðara tilvikinu var
fjölskyldan lengi dags á sjúkrahúsinu. í fyrra tilvikinu hófst
kveðjustundin á því að fjölskyldunni var boðið að farið yrði
með hinn látna inn í kapellu á deildinni. Konan sagði að þau
*iefðu beðið eft ir því í um það bil eina og hálfa klukkustund. í
báðum tilvikum komu prestar við sögu. í öðru tilvikinu kom
prestur til fjölskyhlunnar á sjúkrahúsinu og bað bæn og sagði
konan að það hefði verið vinalegt og hlýlegt það sem hann
sagði. Fram kom að liann bauð fjölskyldunni að liafa samband
við sig síðar í síðara tilvikinu kom piestur heim til konunnar
daginn eftir andlát eiginmannsins. Hann kom aftur sfðar og
töluðu þau saman um útförina og eftirmælin.
4. Aðstaða, upplýsingar og stuðningur
á bráðamóttölcu
Mismunandi aðstaða var hjá fjölskvldunum á sjúkra-
deildunum. í öðru tilvikinu beið fjölskyldan í setustofu sem
hún hafði fyrir sig í um það bil þrjár klukkustundir í hinu
tilvikinu hafði fjölskyldan ekki aðra aðstöðu á deildinni en
stofuna sem eiginmaðurinn var á. Báðir viðmælendur fengu
einhverjar hagnýtar upplýsingar frá hjúkrunarfræðingi. t.d.
varðandi útfararstofnun.
I hvoiugu tilfellinu var um sérstakan stuðning að ræða.
Aðspurðar sögðust báðar konurnar halda að það hefði verið
hlýlegt og gott ef starfsmaður hefði haft samband við þær heim
nokkru síðar
5. Ámælisverð framkoma heilbrigðisstarfsfólks
í öðru tilvikinu beindist óánægja viðmælanda að því að
kvartanir og ástand eiginmannsins var ekki tekið alvarlega.
Maðurinn hafði hringt á sjúkrahúsið kvöldið fyrir andlátið og
talað við lækni og kvartað um vanlíðan og að tungurótartöflur
slægju ekki á verkinn. Honum var þá ráðlagt að taka tvær
töflur og reyna að sofna. Þegar konan hringdi eftir sjúkrabfl
næsta dag var bið á að hann kæmi og sfðan fannst henni mikið
vafstur á hjálparmönnum. Konan óskaði svo eftir þvf að fylgja
manni sfnum til sjúkrahússins, en því var synjað.
I síðara tilvikinu beindist óánægja að framkomu læknis
þegar hann tilkynnti andlát eiginmannsins. Hún sagði klökk:
„Mérfannst þetta hefði mátl bíða þangað til ég var komin inn,
því ég átti eftir að ganga í gegnum biðstofuna á slysadeildinni
og hún varfull affólki.“ Einnig var konan ósátt við að
læknirinn, sem var búinn að sinna manninum lengi, gaf sér
lítinn tíma til að tala við hana.
ó. Söknuður og einmanaleiki
Fram kom hjá báðum konunum að þau hjónin hefðu verið
mjög samrýnd og átt margt sameiginlegt. Onnur konan sagðist
liafa fundið fyrir vanlfðan eftir að hún iluttist úr húsi þeirra
hjóna en slíka vanlfðan hafði hún ekki fundið áðui'Báðir
viðmælendur undruðu sig á þvf að hafa ekki getað grátið eftir
að mennirnir dóu. Fram kom hjá báðum að margt fólk kom fyrst
eftir andlát eiginmannanna en eftir útförina höfðu ekki margir
haft samband og fannst þeim það miður Konunum finnst mjög
gott að tala um eiginmennina en margir forðast að tala um þá
við þæi: Hjá báðum viðmælendum er samband við bönin
þeirra gott og þær njóta mikils stuðnings frá þeim.
7. Lífið nú
Báðar konurnar eru þakklátar fyrir árin sem þær áttu með
eiginmönnunum og reyna að sætta sig við orðinn hlut. Önnur
konan sagðist lifa fyrir einn dag í einu. Hin konan sagði að
eiginmaðurinn væri alltaf í huga sér
Umfjöilun um niðurstöður
Niðurstöður fyrirbærafræðilegra rannsókna einskorðast við
þá rannsókn sem gerð er og ekki er hægt að heimfæra niður
stöður þeirra upp á stæna þýði, t. d. aðra einstaklinga við sömu
aðstæður Samt sem áður er skilniugur á ákveðnu fyrirbæri
gagnlegur til að skilja lík fyrirbæri við líkar aðstæður (Burns og
Grove, 1993).
Samkvæmt niðurstöðum Ijölda rannsókna þurfa
fjölskyldur alvarlega veikra sjúklinga mest á upplýsingum að
halda. Þær óska heiðarlegra og skiljanlegra upplýsinga um
ástand, meðferð og sjúkdómshorfur sjúklinganna (Hanneman
og Cardin, 1992). Þetta kemur heim og saman við þarfir annars
viðmælanda þessarar rannsóknar sem fannst læknamir vita að
hverju stefndi varðandi eiginmanninn, en sögðu það þó ekki
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐ1NCA2 . tbl. 72. árg. 1996