Morgunblaðið - 05.01.2017, Blaðsíða 80

80 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. JANÚAR 2017
VIÐTAL
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Hvernig myndi maður bregðast við
ef í ljós kæmi að faðir manns væri í
raun ekki karl heldur kona? Ef
hann segðist hafa upplifað sig sem
konu nær allt sitt líf? Leikarinn
Hannes Óli Ágústsson þekkir þar
vel til því faðir hans, Ágúst Már
Grétarsson, tilkynnti eiginkonu
sinni til 30 ára
og tveimur
börnum, þegar
hann var kom-
inn á miðjan
sextugsaldur,
að hann væri í
raun kona.
Ágúst fór í kyn-
leiðréttingu og
varð Anna Mar-
grét, 57 ára að
aldri. Í fyrra
kom út bók eftir Bryndísi Júlíus-
dóttur, Hún er pabbi minn, þar sem
Anna segir frá ævi sinni. Annað
kvöld verður svo frumsýndur nýr
einleikur um sama efni, Hún pabbi,
á Litla sviði Borgarleikhússins eftir
þær Höllu Þórlaugu Óskarsdóttur
og Köru Hergils, sem jafnframt er
listrænn stjórnandi sýningarinnar.
Pétur Ármannsson er leikstjóri og
Högni Egilsson semur tónlistina. Í
verkinu segir Hannes Óli þessa
merkilegu sögu sína og föður hans.
Handritið lengi ofan í skúffu
Kara segir leikverkið í raun hafa
komið á undan bókinni. „Þegar við
fengum leyfi Önnu Margrétar fyrir
því að segja þessa sögu á sviði og
vorum að sækja um listamannalaun
nefndi hún í framhjáhlaupi að hún
ætti handrit að bók. Þetta handrit
var víst búið að liggja ofan í skúffu
í einhvern tíma,“ segir Kara. Leik-
verkið hafi í kjölfarið tekið breyt-
ingum og kastljósinu verið beint að
hlið Hannesar Óla. Verkið fjalli um
hvernig það sé að vera aðstandandi,
hvernig samband þeirra feðga hafi
verið í gegnum tíðina, hvort það
hafi breyst og hvernig sé að eiga
samskipti við einhvern sem hafi átt
sér leyndarmál svo lengi.
-Þetta er einleikur en hver er
frásagnaraðferðin? Er Hannes Óli
að tala á sviðinu út frá eigin brjósti
eða bregður hann sér í mörg hlut-
verk?
„Þetta er bara allt beint frá
Hannesi, Hannes er bara Hannes á
sviðinu en svo notum við ýmsar að-
ferðir. Við vísum t.d. í poppkúltúr,
Hannes er mikið bíónörd og við
nýtum okkur það. Hann segir sög-
una að hluta út frá poppkúltúr og
svo notum við líka bókina örlítið,
Hannes les upp úr henni,“ segir
Kara.
-Þið eruð þá væntanlega að fjalla
í leiðinni um ýmislegt sem tengist
umfjöllunarefninu, hlutverk
kynjanna og kynrófið t.d.?
„Algjörlega. Við reynum að
normalísera það að maður þurfi
ekki að gegna sínu kynhlutverki
með einhverjum utanaðkomandi
þáttum eins og útliti eða klæða-
burði. Við setjum hann ekki í hlut-
verk hennar, hann er ekki í dragi.
Hún tjáir sig í gegnum bókina en
annars er þetta upplifun Hannesar
og sýn hans á þetta allt saman.“
-Hefur Hannesi reynst erfitt að
leika í þessu verki?
„Það er örugglega mjög krefjandi
að opinbera líf sitt á sviði en Hann-
es er bara svo opinn og „líbó“ mað-
ur að það var eiginlega erfiðara að
fá einhverja dramatík út úr honum
en hitt. En jú, auðvitað hefur þetta
verið áfall fyrir fjölskylduna og það
er alveg ástæða fyrir því að við er-
um ekki að segja sögu heillar fjöl-
skyldu heldur bara hlið Hannesar.
Það vilja ekki allir setja sína sögu á
svið.“
Hvatt til umræðu
-Markmiðið hlýtur líka að vera að
vinna gegn fordómum?
„Jú, algjörlega, og við lögðum
upp með að normalísera þetta
ástand í stað þess að dramatísera
það. En auðvitað er það hvatinn að
svona sýningu að hvetja til umræðu
þannig að fólk sjái allar hliðar máls-
ins,“ svarar Kara. Spurð hvort
Anna Margrét hafi verið sátt upp-
haflega við að gerð yrði leiksýning
um hana segir Kara að hún hafi
verið það, enda hafi hún sjálf veitt
fjölmiðlum viðtöl vegna bókarinnar.
„Hún er búin að vera ótrúlega
hjálpleg í díalóg, við höfum farið oft
að hitta hana og rætt málin fram og
til baka,“ segir hún. „Það er oft svo-
lítið tabú að tala um fyrra líf hjá
transfólki, maður á ekki að tala um
gamla nafnið og fólk vill oft ekki
sýna myndir en hún hefur verið
eins og opin bók með allt, sem gerir
þetta ferli miklu auðveldara. Við
getum talað svolítið frjálslega um
þetta og auðvitað líka af því að
Hannes er sonur hennar og hefur
leyfi til að tala um þetta.“
Kara segir að lagt hafi verið upp
með ýmsar hugmyndir í sköp-
unarferlinu og verkinu leyft að
breytast og þróast. „Ef upp kom
hugmynd sem hópnum líkaði vel
prófuðum við að elta hana og af því
þetta er svo lifandi efni hef ég oft
sagt að við séum búin að gera 17
sýningar og þetta er sú nýjasta,“
segir hún og hlær.
-Högni Egilsson semur tónlistina
í sýningunni, skipar tónlistin stórt
hlutverk?
„Já, af því við erum að vinna svo-
lítið með vísanir í kvikmyndir og
poppkúltúr, það er svolítill kvik-
myndabragur á tónlistinni hans sem
gefur verkinu aukavídd.“
Vísun í þekkt atriði
-Þú sendir mér ljósmynd af
Hannesi Óla að horfa á Svarthöfða
á skjá. Svarthöfði er í einu þekkt-
asta feðgaatriði kvikmyndasög-
unnar, atriðinu þegar hann segir
syni sínum og fjandmanni, Loga
geimgengli, að hann sé faðir hans, í
einni Stjörnustríðsmyndanna, The
Empire Strikes Back ...
„Einmitt, við erum að leika okkur
með það. Hún pabbi er saga af sam-
bandi feðga og þetta er eitt þekkt-
asta feðgasamband poppkúltúrsins.
Við erum samt ekki að halda því
fram að Anna Margrét hafi farið yf-
ir til „myrku hliðarinnar“,“ segir
Kara og hlær. „Án þess að ég vilji
gefa of mikið upp er Hannes Óli að
tala um leiktæknina í því atriði.
Anna Margrét hefur líka verið í
vissu hlutverki alla ævi og þetta
fjallar um hvernig maður kemst út
úr hlutverki og getur túlkað það og
í þessu atriði er líka komið inn á
viðbrögð. Ég veit ekki hvort þú
veist það en Mark Hamill [sem lék
Loga geimgengil, innsk.blm.] vissi
ekki hvað væri í vændum, því var
haldið frá honum í handritinu til að
viðbrögð hans yrðu sem eðlilegust.
Sú spurning kemur upp hvernig
maður bregðist við þegar foreldri
manns segir manni að það sé
trans.“
-Eða þegar Svarthöfði segir þér
að hann sé faðir þinn?
„Einmitt.“
Opinberun Hannesar
 Ágúst Már Grétarsson tilkynnti eiginkonu sinni og börnum að hann væri kona og varð Anna Margrét
 Hannes Óli, leikari og sonur Önnu, rekur þá sögu í einleiknum Hún pabbi í Borgarleikhúsinu
Ljósmynd/Owen Fiene
Svarthöfði Hannes Óli á æfingu á Litla sviðinu. Yfir honum vomir sjálfur Svarthöfði, illmenni Stjörnustríðskvikmyndanna sívinsælu.
Varalitur Hannes Óli varalitar sig.
Kara Hergils