Læknablaðið - 01.01.2017, Qupperneq 14

14 LÆKNAblaðið 2017/103
þátt í hærra hlutfalli sjúklinga með háþrýsting eða hvort áhrif of-
þyngdar komi fram í auknum háþrýstingi en karlþátttakendurnir
í þessari rannsókn voru marktækt þyngri seinna tímabilið en það
fyrra og 76% þeirra hafði LÞS yfir 25. Ofþyngd var hins vegar ekki
talin marktækur áhættuþáttur tímabilið 1980-1984.
Fjölmargar rannsóknir hafa sýnt tengsl milli ofþyngdar og
annarra áhættuþátta og ber þar hæst blóðfituhækkun, háþrýsting
og sykursýki.20 Nýleg rannsókn sýndi áhrif offitu á æðakölkun
gegnum lækkaðan styrk adipónektíns í blóði og aukið magn
bólguþátta.19
Sykursýki hefur í erlendum rannsóknum komið fram sem
marktækur sjálfstæður áhættuþáttur kransæðastíflu meðal ungs
fólks.9 Í þessari rannsókn voru aðeins þrír sykursjúkir einstak-
lingar (einn í fyrri rannsókninni) og þannig of fáir til að unnt sé
að meta vægi sjúkdómsins. Þess ber þó að geta að sykursýki er oft
vangreindur sjúkdómur.19
Fjölmargar rannsóknir hafa sýnt að um helmingur ungra sjúk-
linga með hjartadrep hefur einnar æðar sjúkdóm.5,12 Bæði rann-
sóknartímabilin var hlutfallið enn hærra hér á landi og um 74%
á seinna tímabilinu. Þrengsli í vinstri framveggskvísl (LAD) voru
algengust á báðum tímabilum sem er hliðstætt fyrri rannsókn-
um.12,23 Miðað við eldri aldurshópa virðist ungt fólk sem fær brátt
hjartadrep þannig nokkuð oft hafa þá sérstöðu að hafa óstöðuga
fituskellu og mikla tilhneigingu til segamyndunar þótt ekki sé
um útbreiddan sjúkdóm að ræða. Hugsanlega á hin gríðarháa
reykingatíðni hlut að máli en reykingar eru þekktar að því að
auka líkur á segamyndun.21
Takmarkanir og styrkleikar
Rannsóknin var afturskyggn og gögn því misvel skráð. Rann-
sóknarhópurinn var lítill og tölfræðilegt afl takmarkað enda
sjúkdómurinn sjaldgæfur í þessum aldurshópi. Með tilkomu
trópónínmælinga í blóði milli rannsóknartímabila breyttust
greiningarskilmerki. Samanburður milli tímabila varð því að
sumu leyti vandasamari hér á landi sem og annars staðar. Næmi
greiningaraðferða hefur aukist með þeim afleiðingum að minni
hjartadrep greinast og jafnvel almennt vægari sjúkdómur. Saman-
burður á þræðingarniðurstöðum þessara tveggja tímabila rennir
einnig stoðum undir að slík þróun hafi orðið. Hlutfall sjúklinga á
seinna tímabilinu sem annaðhvort höfðu engin marktæk þrengsli
eða einnar æðar sjúkdóm var marktækt hærra en á fyrra tímabil-
inu.
Styrkleikar rannsóknarinnar felast í því að hún nær til allra
sjúklinga heillar þjóðar samfellt í 5 ár þar sem öll sjúkrahús
landsins vísa ungu fólki með kransæðastíflu til Landspítalans til
hjartaþræðingar og kransæðamyndatöku. Fyrir þennan sjúkdóm
er upptökusvæði Landspítalans þannig allt landið. Einnig var full-
ur aðgangur að heildstæðum klínískum gögnum og áreiðanlegum
samanburðarhópum. Í nýlegum erlendum rannsóknum er ríkuleg
samsvörun við áhættuþættina sem vega þyngst í báðum íslensku
rannsóknunum.
Ályktanir
Brátt hjartadrep í ungu fólki á Íslandi er fyrst og fremst sjúkdóm-
ur karlmanna og helstu áhættuþættir eru reykingar og ættarsaga.
Reykingar og hátt kólesteról eru á undanhaldi en háþrýstingur
og aukin líkamsþyngd fá aukið vægi. Lífslíkur fara batnandi en
eins og kom fram á árabilinu 1980-1984 virðast ungir hjartadreps-
sjúklingar oftast fá kransæðastífluna án þess að æðakölkun sé út-
breidd í kransæðum. Nýgengið stendur næstum því í stað þrátt
fyrir mikla almenna lækkun í þjóðfélaginu. Skýringarnar eru ekki
augljósar og gætu verið margslungnar. Áhrif ævilangra erfðaþátta
eru erfiðari viðfangs en umhverfisþættir. Há tíðni reykinga bendir
einnig til lakari stjórnunar á áhættuþáttum en almennt tíðkast í
þjóðfélaginu.
Þakkir
Þakkir fá Kristján Óli Jónsson, Matthildur Hjartardóttir, Birna
Másdóttir, starfsfólk Skjalasafnsins í Vesturhlíð, starfsfólk Hjarta-
deildar Landspítala og ritarar deildarinnar.
R A N N S Ó K N