Læknablaðið - 01.01.2017, Side 26

26 LÆKNAblaðið 2017/103
á hálsi. Ómstýrð ástunga hjálpar líka við að hitta á réttu svæðin
innan hnútsins, til dæmis að hitta gegnheila hluta hnúts sem er að
hluta fylltur vökva. Samskipti á milli þeirra lækna sem meðhöndla
sjúklinga og meinafræðings þurfa að vera skýr og það þarf að vera
klárt hvað það þýðir sem kemur fram í svari meinafræðings því
það stýrir næstu skrefum uppvinnslu, meðferðar og eftirfylgni.
Flokkun frumusýna í kerfi, til dæmis Bethesda-kerfið, er mik-
il framför þar sem reynt er að staðla svör þannig að samskipti
meinafræðings og meðhöndlandi læknis séu eins skýr og hægt
er.19 Þetta kerfi er sett upp í töflu II. Meðhöndlandi læknar þurfa
þó að hafa í huga að Bethesda-flokkarnir geta haft mismunandi
líkur á krabbameinsgreiningu milli frumumeinafræðinga eða
Heimildir
1. Ezzat S, Sarti DA, Cain DR, Braunstein GD. Thyroid
incidentalomas. Prevalence by palpation and ultra-
sonography. Arch Intern Med 1994; 154: 1838-40.
2. Rahib L, Smith BD, Aizenberg R, Rosenzweig AB,
Fleshman JM, Matrisian LM. Projecting cancer incidence
and deaths to 2030: the unexpected burden of thyroid,
liver, and pancreas cancers in the United States. Cancer
Res 2014; 74: 2913-21.
3. Davies L, Welch HG. Current thyroid cancer trends in the
United States. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg 2014;
140: 317-22.
4. Londero SC, Krogdahl A, Bastholt L, et al. Papillary
thyroid carcinoma in Denmark 1996-2008: an inve-
stigation of changes in incidence. Cancer Epidemiol 2013;
37: e1-6.
5. Burgess JR. Temporal trends for thyroid carcinoma in
Australia: an increasing incidence of papillary thyroid
carcinoma (1982-1997). Thyroid 2002; 12: 141-9.
6. Davies L, Ouellette M, Hunter M, Welch HG. The incre-
asing incidence of small thyroid cancers: where are the
cases coming from? Laryngoscope 2010; 120: 2446-51.
7. Ahn HS, Kim HJ, Welch HG. Korea's thyroid-cancer
"epidemic"--screening and overdiagnosis. N Engl J Med
2014; 371: 1765-7.
8. Harach HR, Franssila KO, Wasenius VM. Occult papillary
carcinoma of the thyroid. A "normal" finding in Finland. A
systematic autopsy study. Cancer 1985; 56: 531-8.
9. Ito Y, Miyauchi A, Inoue H, Fukushima M, Kihara M,
Higashiyama T, et al. An observational trial for papillary
thyroid microcarcinoma in Japanese patients. World J
Surg 2010; 34: 28-35.
10. Haugen BR, Alexander EK, Bible KC, Doherty GM,
Mandel SJ, Nikiforov YE, et al. 2015 American Thyroid
Association Management Guidelines for Adult Patients
with Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer:
The American Thyroid Association Guidelines Task Force
on Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer.
Thyroid 2016; 26: 1-133.
11. Perros P, Boelaert K, Colley S, Evans C, Evans RM,
Gerrard Ba G, et al. Guidelines for the management of
thyroid cancer. Clin Endocrinol 2014; 81: Suppl 1:1-122.
12. Fallah M, Pukkala E, Tryggvadottir L, Olsen JH, Tretli S,
Sundquist K, et al. Risk of thyroid cancer in first-degree
relatives of patients with non-medullary thyroid cancer by
histology type and age at diagnosis: a joint study from five
Nordic countries. J Med Genet 2013; 50: 373-82.
13. Kim KW, Park YJ, Kim EH, Park SY, Park do J, Ahn SH,
et al. Elevated risk of papillary thyroid cancer in Korean
patients with Hashimoto's thyroiditis. Head Neck 2011;
33: 691-5.
14. Richards ML. Thyroid cancer genetics: multiple endocrine
neoplasia type 2, non-medullary familial thyroid cancer,
and familial syndromes associated with thyroid cancer.
Surg Oncol Clin N Am 2009; 18: 39-52, viii.
15. Furukawa K, Preston D, Funamoto S, Yonehara S, Ito M,
Tokuoka S, et al. Long-term trend of thyroid cancer risk
among Japanese atomic-bomb survivors: 60 years after
exposure. Int J Cancer 2013; 132: 1222-6.
16. Mathews JD, Forsythe AV, Brady Z, Butler MW, Goergen
SK, Byrnes GB, et al. Cancer risk in 680,000 people
exposed to computed tomography scans in childhood or
adolescence: data linkage study of 11 million Australians.
BMJ 2013; 346: f2360.
17. Kwak JY, Jung I, Baek JH, Baek SM, Choi N, Choi YJ,
et al. Image reporting and characterization system for
ultrasound features of thyroid nodules: multicentric
Korean retrospective study. Korean J Radiol 2013; 14: 110-
7.
18. Smith-Bindman R, Lebda P, Feldstein VA, Sellami D,
Goldstein RB, Brasic N, et al. Risk of thyroid cancer based
on thyroid ultrasound imaging characteristics: results of
a population-based study. JAMA Intern Med 2013; 173:
1788-96.
19. Cibas ES, Ali SZ. The Bethesda System for Reporting
Thyroid Cytopathology. Thyroid 2009; 19: 1159-65.
20. Witt RL, Ferris RL, Pribitkin EA, Sherman SI, Steward
DL, Nikiforov YE. Diagnosis and management of
differentiated thyroid cancer using molecular biology.
Laryngoscope 2013; 123: 1059-64.
21. Horvath E, Majlis S, Rossi R, Franco C, Niedmann JP,
Castro A, et al. An ultrasonogram reporting system
for thyroid nodules stratifying cancer risk for clinical
management. J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: 1748-51.
sjúkrahúsa og því mikilvægt að hafa hugmynd um þær líkur sem
gilda hjá þeim meinafræðingi sem maður sendir sýni til.
Helsta vandamálið við þetta kerfi eru flokkar 3 og 4 sem mörg
sýni lenda í. Það getur verið erfitt að leiðbeina sjúklingi með næstu
skref hafni hnútur í þessum flokkum enda eru þá einhverjar lík-
ur á krabbameinsgreiningu og sjúklingar misjafnlega undir það
búnir að óvissa ríki um greininguna. Oft verður lendingin sú
að við Bethesda 3 er sýnataka endurtekin eftir ákveðin tíma og
við Bethesda 4 er mælt með skjaldhelftarnámi að jafnaði. Nú er
að ryðja sér til rúms greining á sameindavísum á nálarsýnum og
það mun verða mjög hjálplegt við að skilja á milli þeirra hnúta
sem ætti að fjarlægja í aðgerð og þeirra sem ætti að fylgja með
ómskoðunum.20
Niðurlag
Hnútar í skjaldkirtli eru algengt vandamál og nýgengi þeirra hefur
aukist mikið og mun aukast enn frekar á næstu árum. Kerfisbund-
in nálgun við uppvinnslu er nauðsynleg til að greining fáist fljótt
en ekki síður til að koma í veg fyrir ofgreiningu og ofmeðhöndlun
sjúklinga. Ómun er nauðsynlegur hluti af uppvinnslu hnúta, ekki
síst til að áhættugreina hnúta og velja hnúta til fínnálarsýnatöku.
Kerfisbundið mat á frumusýnunum þar sem þau eru flokkuð, til
dæmis eftir Bethesda-flokkunum, er nauðsynleg til að einfalda
samskipti meinafræðinga og klínískra lækna.
Y F I R L I T S G R E I N
Tafla II. Bethesda-kerfið fyrir greiningu á fínnálarsýni frá skjaldkirtli.19
Greiningarflokkur Líkur á illkynja æxli %
1 Ekki greiningarhæft sýni 1-4
2 Góðkynja 0-3
3 Afbrigði* 5-15
4 Skjaldbús æxli 15-30
5 Grunsamlegt fyrir illkynja æxli 60-75
6 Illkynja æxli 97-99
*Á ensku: Atypia of undetermined significance or follicular lesion of undetermined
significance.