Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2018, Blaðsíða 23

fólk - viðtal 2320. apríl 2018
„Ég ætlaði ekki að verða eins og pabbi, sem
var fyllibytta á mörkunum við að vera róni“
fullorðinsárin einkenndust af rót-
leysi og stefnuleysi. Smári flosn-
aði upp úr Menntaskólanum við
Sund og vann við eitt og annað
víða um landið. Um tíma ferðað-
ist hann líka töluvert erlendis.
„Unglingadrykkjan fór aldrei
úr böndunum líkt og hjá mörg-
um. Ég var ekki að sniffa lím á
Hlemmi. En upp úr sextán ára
aldri fór ég að drekka um hverja
helgi. Ég fór líka að nota hass og
örvandi efni þó að áfengi hafi
alltaf verið minn aðal vímugjafi.
Um tvítugt var mér ljóst að ég
væri alkóhólisti. Ég vissi bara ekki
hvað fólst í því.“
Elti misnotaða stúlku út úr
þjáningunni
Árið 1985 datt Smári fyrir tilvilj-
un inn í blaðamennsku á
dagblaðinu NT
og þar opnaðist fyrir honum nýr
heimur. Upp úr því kynntist hann
konu og hóf sambúð með henni
og kornungum syni hennar. En
með tímanum reyndist erfitt að
samrýma fasta vinnu, fjölskyldulíf
og það drykkjumynstur sem hann
var fastur í.
„Blaðamennskan var upp-
götvun fyrir mér. Hún var lykill
til að opna dyr að heiminum og
mér fannst það stórkostlegt,“ seg-
ir Smári upptendraður. „Ég mátti
skoða allt sem mér datt í hug.
Fram að þessu var ég engu bund-
inn og hafði engar skyldur. Ég gat
drukkið þegar ég vildi. En svo
komu árekstrarnir við fjölskyldu
sem ég elskaði og starf sem mér
fannst mikilvægt og eftir fjögur ár
var ég farinn í meðferð.“ Meðferðin bjargaði ekki sam-
bandinu en þar lærði Smári hvað
alkóhólismi er, arfgengur sjúk-
dómur sem á endanum tortímir
sjúklingnum ef hann hættir ekki
að drekka. Þar var honum einnig
kennt að lausnin væri að vera
ærlegur maður, standa við
orð sín og koma hreint
fram við aðra. Brodd-
borgari sem borg-
ar skattinn sinn
og stendur sína
plikt. Þessu tók
Smári fagnandi
og bókstaflega
og gætti þess að
halda samskipt-
um sínum við
alla hreinum og
skýrum. Á sama
tíma fékk hann
aukna ábyrgð í
starfi þegar hann
var ráðinn ritstjóri á
Pressunni 1989.
„Ég stóð mína plikt en
eftir nokkur ár kom í ljós að
það var ekki nóg. Ég þurfti
dýpri fyllingu í lífið. Ég var
kominn í öngstræti
sem manneskja
sem er
kannski best lýst með hugtökum
úr guðfræðinni. Marteinn Lúth-
er lýsir því hvernig hinn reiði
guð gamla testamentisins setur
ómanneskjulegar kröfur á mann-
inn. Mannskepnan getur sett á sig
meiri kröfur en hann getur staðið
undir og hann fyrirgefur sjálfum
sér ekki. Að lifa undir slíkum kröf-
um verður óbærilegt og þú verð-
ur að harðneskjulegri manneskju.
Til að losna út úr þessu ástandi
ákvað ég að byrja að drekka aftur.
Það var leiðin sem ég kunni. Ég
var enn alkóhólisti.“
Það var meðvituð og erfið
ákvörðun. Fyrstu drykkina píndi
hann ofan í sig og upplifði hvorki
vímu né ánægju. Næstu helgi
drakk hann aftur og helgina eft-
ir það. Næstu þrjú árin var Smári
meira og minna í dagdrykkju og
á virkilega vondum stað í tilver-
unni.
„Ég vissi að leið AA og SÁÁ
var leiðin út en hún var bara ekki
fær mér. Ég hafði reynt hana en
hún hafði ekki dugað. Það var því
engin lausn í boði fyrir mig önnur
en að drekka og væla ekki of mikið
yfir örlögum mínum. Ég brenndi
kertið í báða enda, vann mikið
og drakk stíft þar til ég var orðinn
þreklaus. Ég feikaði mig í gegn-
um daginn með gömlum töktum
og stælum. Það var enginn neisti
í skrifum mínum og ég var orðinn
ráðalaus sem manneskja.“
Á þessum tíma hafði hann
kynnst núverandi eiginkonu
sinni, Öldu Lóu Leifsdóttur, en
sambandinu stóð ógn af drykkj-
unni. Árið 1994 féllst Smári á að
reyna aftur meðferð á Vogi án
þess að hafa trú á henni. Í eft-
irmeðferðinni á Staðarfelli gerð-
ist hins vegar nokkuð óvænt sem
hann lýsir með bros á vör eins og
kraftaverki.
„Þarna inni var ung stúlka
frá Vestfjörðum sem hafði lifað
ömurlega æsku, verið misnot-
uð, orðið fyrir ofbeldi og lifað við
hryllilegar heimilisaðstæður. Hún
hafði flúið veruleikann með því
að drekka og dópa og særði
sig og skar undir áhrif-
um, bar ör bæði
að innan
og
utan. Einn daginn, þar sem við
sátum í hópavinnu, hvert okkar
lokað inni í sínum helli sjálfsvor-
kunnar, ákvað hún að stíga upp
og út og yfirgefa þjáninguna. Ég
sá á svipnum á henni að allt hafði
breyst. Hún fór að tala um hvað
hún vildi og hvert hún gæti far-
ið. Ég hugsaði með mér að úr því
að þessi stúlka gat yfirgefið sinn
helli, sem hún svo sannarlega
hafði allan rétt á að búa í, þá hlyti
ég að geta yfirgefið minn auma
sjálfsvorkunnarhelli. Morguninn
eftir sá ég á yfirbragði stúlkunnar
að hún var enn úti, björt og glöð.
Ég ákvað því að elta þessa stúlku
út úr hellinum, skilja þjáninguna
eftir og taka sæng mína og ganga
af stað. Síðan hef ég reynt að taka
á móti lífinu með opnum faðmi
og hlýju hjarta.“
Lærði hjá reynsluboltunum
Á þrjátíu ára ferli í blaðamennsku
hefur Gunnar Smári komið víða
við. Eftir stuttan tíma á NT fór
hann á Helgarpóstinn og síðan
DV. Eftir að hafa ritstýrt Pressunni
ritstýrði hann Heimsmynd, Ein-
taki, Morgunpóstinum og Fókus
og skrifaði í Alþýðublaðið, flutti
pistla fyrir Ríkisútvarpið, Bylgjuna
og Stöð 2. Hann vann að stofnun
Fréttablaðsins 2001 og varð rit-
stjóri þess og síðan forstjóri 365.
Fór síðan í víking til Danmerkur
með Nyhedsavisen árið 2006. Síð-
asta verkefni hans var hjá Frétta-
tímanum sem hætti útgáfu vorið
2017. Á þessum tíma hefur hann
einnig skrifað tvær bækur og þýtt
eina til.
„Blaðamennska verður að
hafa tilgang og þá á ég ekki við
persónulegan tilgang. Hún verð-
ur að þjóna. Fólk sem er ekki í
blaðamennsku til að bæta sam-
félagið og gera gagn er á röngum
stað. Þetta snýst ekki einungis um
að miðla upplýsingum heldur að
þjóna og boða erindi og tilgang
líkt og hjá rithöfundum, prestum
og stjórnmálamönnum. Blaða-
menn fletta ofan af þeiri heims-
mynd sem valdið heldur að okkur
og vilja sýna fólki hvernig heimur-
inn raunverulega er. Ég stundaði
mína blaðamennsku lengst af á
jaðrinum og reyndi að brjóta þá
„Þar sem
ég missti
föður minn í raun
ungur, hann gat
ekki fyllt upp í
föðurhlutverkið,
hef ég alla tíð
upplifað mig sem
föðurleysingja
m
y
n
d
h
a
n
n
a