Morgunblaðið - 17.05.2018, Page 28

28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 2018
SKRIFSTOFUHÚSGÖGN
Síðumúli 35 | 108 Reykjavík | S. 568 2828 | www.holmris.is
Bjóðum uppá húsgögn
eftir marga fræga
húsgagnahönnuði.
Mörg vörumerki.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Í síðustu viku var í Grensáskirkju í
Reykjavík opnuð sýningin Drög að
Fangelsisminjasafni Íslands. Þar er
að finna ýmis gögn og gripi úr fang-
elsum landsins sem hefur verið komið
fyrir í glerskápum en á veggjum eru
ýmsar blaðaúrklippur, myndir og
fleira. Gjarnan eru þetta munir sem
fangaverðir hafa haldið til haga og svo
falið Hreini S. Hákonarsyni, fanga-
presti Þjóðkirkjunnar, til varðveislu
en hann stendur að þessari sýningu.
Frelsissvipting er
ekkert gamanmál
„Eðli og starfsemi fangelsa er ef til
vill þannig að fólk vill og kýs að
gleyma reynslu og sögu, því frels-
issvipting er ekkert gamanmál. Mér
finnst hins vegar mikilvægt að halda
þessu til haga, meðal annars svo koma
megi betur en ella á framfæri því upp-
byggjandi starfi sem unnið er í fang-
elsum landsins. Þaðan eiga brota-
menn að fara eftir afplánun sem betri
menn og sú er vonandi oft raunin,“
segir Hreinn S. Hákonarson sem hef-
ur verið fangaprestur síðastliðin 25
ár.
Meðal þess sem á sýningunni er má
nefna einkennisbúninga og búnað
fangavarða, fatnað gæsluvarðhalds-
fanga, vímumæla, gripi úr iðnfram-
leiðslu í fangelsinu á Litla-Hrauni,
dagbækur og smámuni ýmiskonar.
Eitt af því sem sérstaka athygli
vekur er eintak af Nýja testamentinu;
þar sem innan bókbandsins í blaðsíð-
urnar er skorin lítil hola; væntanlega í
þeim tilgangi að koma þar fyrir vímu-
efnum og bera þannig milli manna.
Margt fleira er tiltækt og verður ef til
vill uppi við síðar. Sýningin í Grens-
áskirkju verður opin út þennan mán-
uð og hugmyndir eru svo uppi um að
einhver hluti hennar að minnsta kosti
verði uppi við í fangelsinu að Litla-
Hrauni.
Rimlar í ruslið
Bollaleggingar hafa verið um að
stofna til sérstaks réttarvörslusafns
með ýmsu því er tengist lögreglu, toll-
gæslu, dómstólum og fangelsum. Hef-
ur verið nefnt að koma slíku safni fyr-
ir í gamla Hegningarhúsinu við
Skólavörðustíg í Reykjavík. Engin
ákvörðun liggur þó fyrir. Má í því
sambandi nefna að víða eru til fang-
elsissöfn erlendis, svo sem í Horsens
á Jótlandi í Danmörku en þegar þar
var reist nýtt fangelsi var því gamla
breytt í safn sem margir sækja.
Á líðandi stundu í fangelsum jafnt
sem annarsstaðar er ekki alltaf mikið
sinnt um söguna sem sprettur fram
og skapast hvern einasta dag. Margt
hefur því farið forgörðum.
„Já, mér fannst ansi leitt að rimlar
sem voru fyrir gluggum fangelsins á
Litla-Hrauni skyldu glatast þegar
þeim var skipt út fyrir hert gler.
Rimlar hafa um margt verið tákn-
myndir fangelsanna, en þeir fóru allir
í ruslið sem er hálfgerð synd. Ég
hefði viljað halda í rimla úr að
minnsta kosti einum glugga, þeir
hefðu sómt sér vel á safni,“ segir
Hreinn sem hefur síðustu árin verið
að skrifa sögu Litla-Hrauns en fang-
elsið þar var opnað 8. mars 1929. Sag-
an spannar því orðið bráðum níutíu
ár og því er af mörgu að taka.
Sinnir fimm fangelsum
„Ég sinni þjónustu í öllum fangels-
unum. Þá mæti ég föngunum jafnan í
þeirra aðstæðum; inni í klefum, á
göngunum eða á vinnustöðum
þeirra,“ segir Hreinn. Hann sinnir
öllum fangelsum landsins sem eru
alls fimm talsins; það er Litla-Hraun,
Sogn í Ölfusi, Hólmsheiði, Kvía-
bryggja við Grundarfjörð og Ak-
ureyri. Á hverjum tíma eru þar í
haldi oft um 160 manns og geta allir
notið þjónustu fangaprestsins sem
sinnir sálgæslu á þessum stöðum,
helgihaldi og annari þjónustu eftir at-
vikum.
Táknmyndir
fangelsanna
 Vísir að minjasafni  Merkir munir í
Grensáskirkju  Frumkvæði fanga-
prestsins  Skrifar sögu Litla-Hrauns
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fangaprestur Ég mæti föngunum í þeirra aðstæðum, segir sr. Hreinn S. Hákonarson hefur sinnt starfinu í 25 ár.
Boðskapur Nýja testamentið er gagnlegt. Hér sést bók þar sem fangi skar
holu í bókina, væntanlega til að að flytja vímuefni milli manna og klefa.
Húfa Ýmissa grasa kennir í safninu.
Föt Jogginggallar sem eru merktir
mönnum í gæsluvarðhaldi.
Munir Númeraspjöld og axlaborðar.
„Sem fangaprestur hef ég kynnst mörgum góðum
mönnum, sem hafa lent á villigötum vegna vímuefna,“
segir Hreinn S. Hákonarson. „Margir þessara manna
komast á rétta braut aftur og sumir halda sambandi
við mig áfram eftir afplánun, sem er ánægjulegt.
Flestum heyri ég þó ekkert meira í, sem er eðlilegt.
Fangar eru hvorki trúaðri eða trúlausari en gengur og
gerist með fólk. Hitt er annað að þegar fólk hefur verið
svipt frelsi sínu er það stundum móttækilegra fyrir
boðskap kristinnar trúar en við aðrar og betri að-
stæður.“
Það liggur í málanna eðli liggi að fangavist er fólki
jafnan erfið, segir Hreinn, og jafnvel erfiðari miðað við
aðstæður nútímans en áður var.
„Samfélagið hefur gjörbreyst á undanförnum árum
með tilkomu netsins og síðar snjallsíma, sem eru
bannaðir inni í fangelsunum. Því eru fangar ekki bara
sviptir réttinum til að fara frjálsir ferða sinna heldur
líka þeirri vídd sem til er í stafrænni veröld. Að hafa
ekki aðgang að henni hefur reynst mörgum föngum
talsvert erfitt,“ segir Hreinn.
Frelsissvipting erfið á tímum snjallsíma
FANGAR ERU OFT MÓTTÆKILEGIR FYRIR BOÐSKAP TRÚARINNAR