Læknablaðið - 01.04.2018, Blaðsíða 37

LÆKNAblaðið 2018/104 197
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
• Samfella í heilbrigðisumsjá frum-
heilsugæslunnar er mikilvægasta
forsenda vandaðra heimilislækninga.
• Of mikil sérhæfing í bútalækningum
( fragmentation) getur verið óhagstæð
og varhugaverð.
• Heilsugæslan er ódýr og getur veitt
góða þjónustu.
• Heimilislæknar hafa samfélagslega
ábyrgð ekki síður en ábyrgð gagnvart
einstaklingnum.
• Þeirri ábyrgð geta þeir frekast staðið
undir, séu þeir í aðstöðu til að vísa
sjúklingum veginn um frumskóg heil-
brigðiskerfisins og samhæfa aðgerðir
(gate keepers).
• Góð heilsugæsla þarfnast menntaðs
starfsfólks úr mörgum starfsgrein-
um, meðal annars sérfræðinga í
heilsugæslu.
• Heimilislækningar eru sérgrein.
Heimilislæknar þurfa að hafa sömu
grunn- og sérmenntun og aðrir lækn-
ar.
• Heimilislæknar þurfa að njóta sömu
virðingar innan læknastéttarinnar
(status) og aðrir læknar.
• Grunnur fagsins þarf að styðjast við
fræðilega nálgun, svo sem vísinda-
vinnu og þróunarverkefni.
• Heimilislæknar þurfa að fá sömu
laun og aðrir læknar, með tilliti til
menntunar, aldurs, vaktaálags o.s.frv.
Á árunum 1976-78 hafði mynd-
ast öflugur hópur íslenskra lækna og
læknanema sem höfðu heimilislækningar
sem hugsjón, uppfullur af öllum þeim
eiginleikum sem þarf til þess að breyta
ríkjandi skipulagi svo eftir verði tekið, það
er framtíðarsýn, áætlun að settu marki,
metnaði, ástríðu og ákveðnum skammti af
þráhyggju (vision, mission, ambition, passion,
obsession).
Á þessum árum flytur mikill fjöldi
unglækna til Svíþjóðar í sérnám og má
þar nefna að starfsmaður „Socialstyrelsen“
í Svíþjóð nefndi þessa bylgju „invasjonen
från Island”. Stór hluti þessara unglækna
fór í sérnám í heimilislækningum. Sér-
nám í heimilislækningum í Svíþjóð var
þó nokkuð ófullkomið, einkum miðað við
námið í Kanada.
Stofnun FÍLumHeil
Þann 5. nóvember 1977 er boðað til fundar
á heimili mínu í Gautaborg og stofnað
þar Félag íslenskra lækna um heilsugæslu
(FÍLumHEIL). Formaður var kosinn Vil-
hjálmur Rafnsson, Jón Bjarni Þorsteinsson
ritari og Pétur Pétursson gjaldkeri. Stofn-
félagar voru 7. Þriðja grein laga félagsins
hljómaði svo: ,,Tilgangur félagsins er að
efla skoðanaskipti félagsmanna innbyrðis
um heilsugæslulækningar og fylgjast með
þróun þessara mála á Íslandi.“ Til gam-
ans má einnig geta að í lögunum stendur
að þeir einir geti orðið félagar sem búa í
Svíþjóð en ætla sér síðar að stunda heim-
ilislækningar á Íslandi. Tveimur árum
síðan voru félagarnir orðnir 40 sem segir
mikið um þensluna í sérnáminu á þessum
tíma. Fjöldi lækna í sérnámi í heimilis-
lækningum í Svíþjóð var þar með orðinn
langstærsti hópur unglækna í sérnámi í
heimilislækningum. Félagið var fyrst og
fremst mjög öflugt fræðafélag, auk skoð-
anamyndandi markmiða um heilsugæslu.
Haldnir voru fjölmargir fundir meðal
félagsmanna víða í Svíþjóð og leshringir
stofnaðir. Það má telja líklegt að stofnun
FÍLumHeil hafi orðið hvati að stofnun
Fræðafélags íslenskra heimilislækna á Ís-
landi ári síðar.
Á þessum vettvangi hófust strax átök
milli heimilislækna og lækna annarra sér-
greina um það hverjir ættu til dæmis að
sjá um mæðravernd og ungbarnaeftirlit.
Umræðufundir voru margir um þau mál.
Að mati heimilislækna var langt í land
með að sérfræðingar í öðrum fögum
skildu hvað heimilislækningar væru. Sér-
fræðilæknarnir töldu heimilislækningar
einkum vera smá búta úr öllum hinum
fögunum en áttuðu sig ekki á hinu, það
er kjarna heimilislækninganna. Einnig
áttum við bréfaskipti við Leif Dungal, sem
þá hafði lokið sínu sérnámi í Kanada, um
sérnámið í heimilislækningum í Svíþjóð.
Tónninn í bréfum Leifs var helst sá að
sérnám í heimilislækningum í Svíþjóð
væri ekki nógu gott og hafði hann af því
nokkrar áhyggjur. Þar var helst til að taka
að sænskir heimilislæknar sáu ekki um
mæðra- eða ungbarnavernd. Þetta sveið
okkur sem vorum við nám þarna, enda
þótt Leifur hafi í raun haft rétt fyrir sér.
Ekki skánaði málið þegar læknadeild
HÍ óskaði eftir úttekt á því hvort hægt
væri að veita sérfræðiviðurkenningu í
heimilislækningum eftir nám í Svíþjóð.
Sérnámslæknar í Svíþjóð reyndu margir
að breyta starfsnámi sínu í samræmi við
kanadíska módelið. Það má með sanni
segja að áhrifin frá Kanada voru mikil við
mótun heimilislækninga á Íslandi og mér
Frá fyrsta vísindaþingi FÍH á Húsavík
haustið 1991. Frá vinstri: Calle Bengtsson,
prófessor í Gautaborg, Jóhann Ágúst og
Christian Borchgrevink, prófessor í Osló.