Skírnir - 01.09.2005, Page 35

málinu; í Tímanum árið 1919 sagði t.d. að hún hafi fengið „alþjóð-
ar-lof, stúlkan, sem lengst varði það, að Gullfoss lenti í höndum
útlends auðfélags“.99 Sigríður varð því þekkt í sinni samtíð í
tengslum við Gullfoss og fossmálið. Fólk fylgdist með framvindu
málaferlanna ef marka má orð Guðríðar Þórarinsdóttir um að
„margir fylgdust með gangi þessa máls, að minnsta kosti austan-
fjalls, og óskuðu, að Sigríður ynni málið. Skildu menn hug henn-
ar og dáðu úrræði hennar og dugnað, þótt hún fengi ekki rönd við
reist“. Segir Guðríður ævintýrablæ hafa sveipað baráttu Sigríðar
og fór mörgum sögum af ferðum hennar ýmist fótgangandi eða
ríðandi á milli Brattholts og Reykjavíkur meðan málið var fyrir
yfirrétti.100 Önnur heimild um þá eftirtekt sem málið vakti eru
endurminningar Hannesar Þorsteinssonar ritstjóra Þjóðólfs sem
hann skráði á árunum 1926–1928, eða u.þ.b. áratug eftir að mála-
ferlunum út af Gullfossi lauk. Sagði hann Sigríði hafa sýnt fádæma
þrek og þrautseigju í að sporna gegn því að Gullfossi yrði spillt af
manna völdum „svo að hann gæti jafn óhindraður bylt sér ofan í
gljúfrin í allri fegurð sinni“. Þá fegurð kunnu þeir „mest að meta,
sem honum eru kunnaztir og alizt hafa upp við hinn þunga heill-
andi nið hans allt frá barnæsku“, líkt og Tómas og Sigríður dóttir
hans og „er því engin furða, þótt þeim þyki vænt um fossinn
sinn“.101
Fossmálið vakti þannig athygli þjóðarinnar á náttúruvernd eða
öllu heldur fossvernd í þessu tilviki og eru það einkum þau spor
sem það síðar skildi eftir í hugum manna eins og sést af skrifum
um Sigríði á sjötta áratugnum. Þótti mörgum að hún ætti við-
urkenningu skilið, skrifaði Guðríður Þórarinsdóttir, fyrir að
„reyna að bjarga frá glötun töfrasmíð náttúrunnar og gersemi
þjóðarinnar, sem í fljótfærni hafði verið lögð fram í góðri trú þess,
að til heilla væri. En ef betur var að gáð, virtist engin þörf á að
fórna einmitt þessum fossi, þeim fegursta að heiti og sýn, svo víða
sem vatnskraftinn mátti fá“.102 Víst er að óformlegar viðurkenn-
gulls ígildi 265skírnir
99 „Fossamálið“, Tíminn 3. maí 1919.
100 Guðríður Þórarinsdóttir, „Sigríður í Brattholti“, bls. 124–126.
101 Hannes Þorsteinsson, Endurminningar, bls. 71.
102 Guðríður Þórarinsdóttir, „Sigríður í Brattholti“, bls. 122.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 265