Skírnir - 01.09.2005, Page 46

Hvítár „fagurt og stórbrotið“. Ástæðuna fyrir gjöf sinni á landi og
gljúfri við Gullfoss kvað hann vera þá að hann þekkti þessar slóð-
ir mætavel og ynni þeim af öllu hjarta.135 Þetta var ekki í fyrsta
sinn sem Einar hafði gefið land við Gullfoss því að árið 1974 hafði
hann fært ríkissjóði spildu næst Gullfossi vestanverðum ásamt
þeim byggingum sem komið hafði verið þar upp til að þjóna
ferðamönnum.136 Sú spilda var innan þess svæðis sem hann af-
henti síðan Náttúruverndarráði.137
Náttúruverndarráð óskaði þess síðan við Menntamálaráðu-
neytið árið 1979 að það uppfyllti skilyrði Einars um að gjöf hans
yrði nýtt í anda náttúruverndarlaga með því að staðfesta friðlýs-
ingu Gullfoss og þess lands sem Einar í Brattholti hafði gefið árið
1976. Ráðið gerði ráð fyrir að Gullfoss yrði innan friðlandsins en
þar sem ríkisvaldið átti fossinn þurfti samþykki þess fyrir því að
hann fylgdi friðlandinu ásamt spildunni sem Einar hafði gefið rík-
inu 1974.138 Menntamálaráðuneytið varð við þessari áskorun.
Gullfoss var friðlýstur árið 1979, ásamt því landi sem Einar Guð-
mundsson í Brattholti hafði gefið.139 Íslendingar höfðu full efni á
að friðlýsa fossinn og friðun hans var dæmi um „eðlilegt tillit
gagnvart gersemum íslenskrar náttúru“, sagði Hjörleifur Gutt-
ormsson iðnaðarráðherra tveimur árum síðar.140 Hjörleifur deildi
greinilega ekki þeirri skoðun með Jakobi Björnssyni að Íslending-
ar hefðu ekki efni á að halda neinu af vatnsaflslindunum ósnortn-
um ef þeir ætluðu að búa í nútímasamfélagi. Þvert á móti. Það væri
unnur birna karlsdóttir276 skírnir
135 Jón R. Hjálmarsson, „Í grennd við Gullfoss. Einar Guðmundsson, fyrrum
bóndi í Brattholti í Biskupstungum, segir frá í samtali vorið 1980“, Sögur úr
byggðum Suðurlands (Selfossi 1982), bls. 156.
136 ÞÍ Náttúruverndarráð. 1998–C/96. Afsal (eftirrit) á landspildu úr Brattholts-
jörðinni til ríkissjóðs, undirritað af Einari Guðmundssyni í Brattholti, dags.
30. apríl 1974.
137 ÞÍ Náttúruverndarráð. 1998–C/96. Afsal (eftirrit) á landspildu úr Brattholts-
jörðinni til Náttúruverndarráðs, undirritað af Einari Guðmundssyni í Bratt-
holti, dags. 11. des. 1976.
138 ÞÍ Náttúruverndarráð. 1998–B/3. Fundargerðir 1977–1987. Fundargerð dags.
18.1. 1979. ÞÍ Náttúruverndarráð. 1998–C/96. Bréf Náttúruverndarráðs til
Menntamálaráðuneytisins, dags. 2. febr. 1979.
139 Stjórnartíðindi B 1979, nr. 141, bls. 250–252.
140 „Fjórar vatnsaflsvirkjanir á næstu 10 til 15 árum“, Þjóðviljinn 12. maí 1981.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 276