Skírnir - 01.09.2005, Page 53
Amy Lowell sem m.a. stendur að útgáfu þriggja safnrita á tímabil-
inu 1915–1917.8
Skömmu síðar gengur Pound til liðs við hreyfingu róttækra
rithöfunda og myndlistarmanna sem stofnsett hafði verið árið
1914 af myndlistarmanninum og rithöfundinum Wyndham Lew-
is undir heitinu „vortisismi“ (e. vorticism). Í þeim hópi leitast
Pound við að þróa áfram fagurfræðilegar hugmyndir sínar og end-
urskilgreinir „myndina“ sem eins konar „iðu“ eða „straumhvirf-
il“ (e. vortex, af því orði dró Pound heiti hreyfingarinnar) ólíkra
hugmynda og uppsprettu nýrrar lífsorku. Helsti kenningasmiður
vortisismans var þó Lewis, sem jafnframt var ritstjóri tímaritsins
Blast sem út kom í tveimur heftum á árunum 1914 og 1915. Hug-
myndir Lewis einkennast í senn af harðri gagnrýni á hefðbundna
breska listsköpun og starfsemi erlendra framúrstefnuhópa. Á það
ekki síst við um ítalska fútúrismann sem Lewis lítur á sem nýjasta
afbrigði impressjónismans og sakar um blinda, tilfinningaþrungna
og yfirborðskennda dýrkun á tækniafurðum nútímans, líkt og sjá
má á þeirri stefnuyfirlýsingu hreyfingarinnar sem hér birtist í ís-
lenskri þýðingu. Beinar árásir vortisista á aðra framúrstefnuhópa
ná þó ekki að breiða yfir augljós tengsl hreyfingarinnar við er-
lenda framúrstefnustrauma samtímans. Þannig má t.a.m. greina
undir fagurfræðilegum hugmyndum Lewis um miðlun lífsorku
nútímans augljós vensl við þá lífhyggju og þann „dýnamisma“
sem býr undir fagurfræði ítalska fútúrismans, auk þess sem Lewis
sækir með margvíslegum hætti til „herbragða“ fútúristans Mari-
nettis og hreyfingar hans er hann skipuleggur starfsemi hreyfing-
ar sinnar og þróar aðferðir til að storka samtímamönnum sínum.
Sú herskáa mælskulist, sem setur mark sitt á menningargagn-
rýni vortisista og birtist með skýrum hætti í skilgreiningum Lew-
is á félögum hreyfingarinnar sem „byltingarsinnum“, „villimönn-
um“, „vígamönnum“ eða „málaliðum“ sem beita sér fyrir
„sprengingum“ og öðrum „hermdarverkum“, á sér margvíslegar
rætur. Í þessu tilliti ber þó öðru fremur að nefna tengsl vortisism-
ans við róttæka orðræðu framúrstefnuhreyfinga og pólitískra öfga-
ímagismi og vortisismi 283skírnir
8 Some Imagist Poets. An Anthology, 1915–1917 (Kraus Reprint, New York 1969).
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 283