Skírnir - 01.09.2005, Page 56
EZRA POUND
Nokkur bönn eftir ímagista12
„Mynd“ er það sem birtir vitsmunalegan og tilfinningalegan hnút
á tilteknu andartaki.13 Ég nota hugtakið „hnút“ hér í þeim fræði-
lega skilningi sem hinir nýrri sálfræðingar eins og Hart beita því,
þótt hugsanlega yrðum við ekki fyllilega ásáttir um notkun
þess.14
Það er birting slíks „hnúts“ á augabragði sem vekur tilfinning-
una fyrir skyndilegri lausn; tilfinninguna að vera laus frá höftum
jafnt í tíma og rúmi; tilfinninguna fyrir skyndilegum vexti sem við
skynjum í návist mestu listaverka.
Það er meira vert að ná að bregða upp einni Mynd á heilli ævi
en að framleiða fjölda langra ritverka.
286 skírnir
12 Textinn heitir á frummálinu „A Few Dont’s by an Imagiste“ og kom út í tíma-
ritinu Poetry í marsmánuði árið 1913. Við þýðingu textans hef ég stuðst við
endurútgáfu þeirrar frumgerðar textans í riti J.P. Sullivan: Ezra Pound. A Crit-
ical Anthology (Penguin Books 1970), en textinn var síðar endurútgefinn
(ásamt þeirri yfirlýsingu F.S. Flint sem birtist samhliða textanum í frumútgáfu)
í breyttri gerð, undir yfirskriftinni „A Retrospect“, í ritinu Literary Essays (bls.
3–14).
13 „Mynd“, „An ‘Image’“. Kenningar Pounds um myndina eru kjarnaþáttur
hinnar „ímagísku“ fagurfræði eins og ráða má af heiti stefnunnar og er hlutverk
hennar nátengt þeirri viðleitni ímagista að miðla hinu skáldlega viðfangi með
beinum, röklegum og sjónrænum hætti. Að þessu leyti má greina í kenningum
Pounds skýrt andóf gegn þeirri lykilhugmynd symbólískrar og impressjónískr-
ar fagurfræði að hin skáldlega tjáning eigi ekki að lýsa viðfanginu sem slíku
heldur áhrifum þess eða virkni og er hugtakið „mynd“ þannig sett til höfuðs
hugtökum á borð við „symból“ og „hughrif“ („impression“).
14 Pound vísar hér til kenninga sálgreinandans Bernards Hart. Þekktasta rit hans,
The Psychology of Insanity, þar sem hann setti fram vísindalegar kenningar á
sviði sálgreiningar undir áhrifum frá kenningum C.G. Jung og Williams James,
kom út árið 1912 (Cambridge University Press, Lundúnum). Pound styðst hér
að öllum líkindum við texta sem Hart birti í greinasafninu Subconscious
Phenomena (Rebman, New York, Lundúnum. Ritstj. Hugo Münsterberg) árið
1912. Þar gengur sálgreinandinn út frá kenningum Jungs, Freuds og þýska
taugasálfræðingsins Richards von Krafft-Ebing og skilgreinir „geðhnút“ eða
„duld“ (e. complex) sem kerfi tilfinningaþrunginna hugsana er starfi ómeðvitað
í huga mannsins og leiði til þess að hugsanir hans hverfist í sífellu um sama við-
fangið eða tilfinninguna. Sjá nánar: Martin Kayman: The Modernism of Ezra
Pound, bls. 93–98.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 286