Skírnir - 01.09.2005, Page 68
V
1. Áður en við skilgreinum nánar eðli þessarar listar, sem er
óhjákvæmilega heimalist, setjum við skýrt fram eftirfarandi atriði:
2. Á frjálsasta og þróttmesta skeiðinu í sögu ENGLANDS
voru bókmenntir landsins, þá helsta list þess, að ýmsu leyti hlið-
stæð list Frakklands.
3. Sem listamaður var Chaucer náskyldur Villon.
4. Shakespeare og Montaigne mynduðu einar og sömu bók-
menntirnar.36
5. En í ímyndunarafli sínu endurspeglaði Shakespeare vissa
dulúð, vitfirringu og þokka sem eru sérkenni Norðursins og leiddi
saman Skop og Harm í jöfnum hlutföllum.
6. Húmorinn er fyrirbæri sem verður til þegar menningu er
skyndilega hellt inn í Barbaríið.37
7. Hann er rökskilningurinn í raflosti sökum Einfeldninnar
sem yfir hann flæðir.
8. Hann er Óreiðan sem brýst inn í Hugtakið og sprengir það
eins og nitur.
9. Hann er Einstaklingurinn í grímubúningi Mannkynsins líkt
og barn í of stórum fötum.
10. Hinn harmræni Húmor er frumburðarréttur Norðursins.
benedikt hjartarson298 skírnir
36 Franski endurreisnarhöfundurinn og heimspekingurinn Michel Eyguem de
Montaigne (1533–1592) er einn af mikilvægustu kenningasmiðum heimspeki-
legrar efahyggju og lagði hann í skrifum sínum ríka áherslu á höfnun hvers
kyns kennisetninga er ekki stæðust gagnrýna og röklega skoðun. Þekktastur er
Montaigne fyrir Tilraunir sínar (Essais, 1580–1588) og er hann frumkvöðull í
notkun þess bókmenntaforms sem miðils til framsetningar á persónulegum
skoðunum og sjónarhornum.
37 „Barbaríið“, „Barbary“. Hér má greina skýran enduróm af orðræðu nýlendu-
stefnunnar, en „Barbary“ var áður notað sem heiti yfir landsvæðið á norður-
strönd Afríku vestan Egyptalands og er heitið dregið af „Berbum“ (úr arab.
berber, bókst. ‘sá sem stamar’, í yfirfærðri merkingu ‘útlendingur’), ættflokk-
um innfæddra á þessu svæði sem komst undir yfirráð Araba á 7. öld e.Kr.
Heitið er því skylt latneska orðinu barbarus, en frá því er síðari notkun þess í
rómönskum og germönskum málum í merkingunni ‘villimaður’ komin. Benda
má á að til er ferðabók eftir Lewis, sem gerist á þessu svæði (Filibusters in
Barbbary. Grayson, Lundúnum 1932 – endurútg. í: W. Lewis: Journey Into
Barbary. Morocco Writings and Drawings. Black Sparrow Press, Santa Rosa
1983. Ritstj. C.J. Fox).
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 298