Skírnir - 01.09.2005, Síða 70
feykir hann burt kennisetningum þröngsýns og einstrengingslegs
Raunsæis í einni svipan.41
6. Líkt og Englendingar hafa dreift sér um heimsbyggðina alla,
hafa þeir með tæknilegu hugviti sínu skipað öllum hvelum jarðar
um upprunaeyju sína.42
7. Því verður ekki haldið fram að viðjar Frumskógarins, stór-
brotinn hitabeltisgróðurinn, víðátta hinna amerísku trjáa séu ekk-
ert handa okkur.
8. Því allt þetta höfum við eðlilega í kringum okkur, í mynd-
um vélbúnaðar, Verksmiðja, nýrra og enn stærri bygginga, brúa og
mannvirkja.
VII
1. En um leið og vitundin er vakin um þá nýju tjáningarmögu-
leika sem lífið nú um stundir býður, mun hún fremur verða lög-
mæt eign Englendinga en nokkurrar annarrar Evrópuþjóðar.
2. Jafnframt ætti hún, þar sem hún er í uppruna sínum þeirra,
að veita þeim innblástur með kröftugri og beinni hætti.
3. Það voru þeir sem fundu upp þetta hrjóstur og harðneskju
og ættu að vera svarnir fjendur hins rómanska.43
benedikt hjartarson300 skírnir
41 Hugtakið „raunsæi“ (e. realism) virðist hér notað í víðustu merkingu þess og
látið skírskota til hvers kyns hugmynda er ganga út frá tilvist raunveruleikans
óháð mannlegri vitund og reynslu.
42 Hér má greina skírskotun í starfsemina við stjörnuathugunarstöðina í þorpinu
Greenwich suðaustur af Lundúnum, en vegna hennar var lengdarbaugur
Greenwich gerður að viðmiðunarpunkti fyrir útreikninga á hnattstöðu hvar-
vetna á jörðinni árið 1884.
43 „fjendur hins rómanska“, „enemies of Romance“. Í fordæmingu vortisista á
„hinu rómanska“ má greina margvíslegar skírskotanir. Hugtakið getur í senn
tekið til rómanskra þjóða og tungumála og þeirra bókmennta sem af þeim
draga nafn sitt, hvort sem átt er við þær „rómönsur“ eða riddarakvæði sem
upprunnin eru á Spáni á 14. öld, rómantíska bókmenntahefð eða ólík afbrigði
ævintýra- og ástarsagna. Orðið er einnig notað á ensku, í yfirfærðri merkingu,
til að lýsa hvers kyns draumórum og heilaspuna. Lewis fjallar nánar um hug-
takið í ritinu Time and Western Man, bls. 3–22, þar sem hann beinir sjónum að
tengslum hinnar „rómönsku“ hugsunar við dýrkun tímans í vestrænni heim-
speki og fjöldamenningu, en gegn slíkum hugmyndum teflir hann áþreifanlegri
og rýmisbundinni listheimspeki sinni. Einnig má hér benda á að til er rit
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 300