Skírnir - 01.09.2005, Page 92

hnísuskyttu. Sögutími er óljós en sögusviðið er íslenskt sjávar-
þorp. Þeir hittast að morgni, taka tal saman um veðrið en aðrir
þorpsbúar velta fyrir sér hvað það hljóti að vera merkilegt sem
þessir menn tala um. Skipt er um sjónarhorn milli þessara manna
og brugðið upp skýrri mynd af ævi þeirra með fáum en hnitmið-
uðum dráttum. Þeir finna hvor annan og spegla sig hvor í öðrum.
Í raun eru þeir tveir sigurvegarar í lífinu á sinn hljóðláta hátt. Þetta
er eina sagan sem verulega bjart er yfir í öllu safninu. Í sögunni
örlar því á samkennd í umkomuleysinu og persónurnar taka fulla
ábyrgð á frelsi sínu í anda hins existensíalíska viðhorfs og hafa til-
einkað sér það í lífi sínu.
Bjargbátur nr. 1 segir frá gömlum manni og lasburða sem flutt-
ur er hreppaflutningum á strandferðaskipi til Reykjavíkur úr litlu
sjávarplássi úti á landi. Öldungurinn er ákaflega umkomulaus í
heiminum sem hann hefur verið vistaður í og skilur ekki enda er
hann búinn að missa minnið og veit ekki hvert ferðinni er heitið.
Hann lifir aðeins í núinu og nær engu sambandi við samferðarfólk
sitt. Haldreipi hans á leiðinni er að setja á sig númerið á björgun-
arbátnum sem hann á að fara í lendi skipið í sjávarháska. Hið eina
sem skiptir hann máli er að halda lífi þótt líf hans skorti í raun all-
an tilgang. Frekur er hver til fjörsins, segir þar. Maðurinn er
dæmdur til tilvistar og hlítir þeim dómi möglunarlaust.
Stríðið við mannkynið lýsir manni sem glatað hefur öllum
tengslum við veruleikann.17 Hann eigrar sjálfhverfur í einæði um
götur stórborgar í fullkominni erindisleysu og speglar sig í tóm-
um búðargluggum sem aftur spegla sig í öðrum tómum búðar-
gluggum. Þannig líða dagarnir þar til honum finnst sem allt um-
hverfið hafi snúist upp í eitt allsherjarsamsæri gegn honum. Í ör-
væntingu sinni reynir hann að rifja upp faðirvorið en man aðeins
bragi halldórsson322 skírnir
17 Thor Vilhjálmsson sagði mér í símtali 26. nóv. 2003 að Geir hefði í París lesið
þessa sögu upp fyrir sig veturinn 1949–50 en þá áttu þeir mikið samneyti. Sag-
an var þá talsvert lengri og Thor kvaðst hafa hvatt hann til að lengja hana enn
frekar og gera úr henni stærra verk. Geir stytti hana hins vegar og þótti Thor
það miður. Jafnframt staðfesti Thor grun minn um að þeir félagar hafi báðir
haft mun meira dálæti á verkum Camus en Sartres: „Camus var miklu frekar
okkar maður og ég var lítið fyrir Sartre.“
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 322