Skírnir - 01.09.2005, Síða 94

Matthías Viðar taldi áhrif Sartres birtast með skýrasta móti í
Frá þeim sem ekki hafa mun tekið verða … og benti á söguna La
nausée (Ógleðina) í því sambandi.20 Hún fjallar um „nafnleys-
ingjann“ Jón Jónsson skrifstofumann í Reykjavík sem er átakan-
lega öryggislaus í tilverunni en reynir samt í sífellu að sanna fyrir
sjálfum sér að hann sé einhvers virði í hlutheiminum vegna þess
að hann er Samvinnuskólagenginn og rækir starf sitt af trú-
mennsku. Hann getur ekki horfst í augu við nokkurn mann og
þvælist fyrir fótum þeirra „eins og fákæn padda sem villzt hefur
út í daginn“ og verður skotspónn meðborgara sinna. Sagan fjallar
einnig um kynferðislega bælingu. Jóni tekst með engu móti að
stofna til ástarsambands við konu þótt hann þaulskipuleggi í hug-
anum stefnumót við hana. Konan hafnar honum með sömu fyrir-
litningu og allir aðrir sem á vegi hans verða. Höfnunina reynir
hann að bæta sér upp á tyllidögum með því að „eiga stefnumót“ á
veitingahúsum við svínakótilettur sem honum þykja einstaklega
bragðgóðar.
Á grasinu er eintal utangarðsmanns sem er þræll í garði
Bakkusar. Hann rekur raunir sínar í samfelldu vitundarflæði en
huggar sig á Arnarhóli við kogaraglas vegna þess að honum var
hent út öfugum heiman frá sér þar sem konan hans selur blíðu
sína. Nú veit hann ekkert hvar hún er niðurkomin. Réttleysi hans
var algjört þegar hann spurðist fyrir um hana hjá lögreglunni.
Þrátt fyrir fullkomna niðurlægingu í stjórnleysi áfengisnautnar-
innar lætur hann sig samt dreyma um endurreisn mannlegrar virð-
ingar þeirra hjóna í samfélagi sem hefur afneitað þeim og úthýst.
Kogarinn fjörgar hann við í lokin og hann heldur reifur út í sól-
skin rísandi dags til að gera „viðhafnarmikinn honnör, ef maður
þekkir einhvern“. Innantómt líf hans og glaðbeitt auðnuleysi hef-
ur því sinn gang og hann heldur áfram að velta sínum steini eins
og Sisyfos. Ef til vill má hér greina áhrif frá frægri ritgerð eftir
Camus um goðsögnina af Sisyfos.21 Lokin minna einnig um margt
á endinn í smásögu Ástu Sigurðardóttur, Götu í rigningu.
bragi halldórsson324 skírnir
20 Matthías Viðar Sæmundsson 1981:82–87.
21 Camus 1966:96–99.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 324