Skírnir - 01.09.2005, Page 108
Elstu handrit íslensk eru talin frá 1150 til 1220. Eins og sjá má
eru þar engin dæmi um nýju myndina þessi. Möðruvallabók er tal-
in skrifuð á bilinu 1330–1370. Sögurnar eru þó frá 13. öld, utan ein
sem er frá 14. öld. Málið er því væntanlega 13. aldar mál þó eitt-
hvað hafi væntanlega breyst í meðförum skrifara. Í töflunni sést að
þar er myndin þessi komin í meirihluta bæði í karlkyni og kven-
kyni. Yngsta ritið í töflunni, Guðmundar saga biskups, er samin
um 1345 og þar er nýja myndin nær allsráðandi.
Tafla 2 sýnir hlutfall stutts og langs stofns í sömu ritum (Katrín
Axelsdóttir 2003:58):
Tafla 2: Hlutfall þess-/þessar- í ýmsum ritum frá 12. til 14. aldar
þess- þessar-
Elstu handrit 100% (79) 0% (0)
Möðruvallabók 97% (100) 3% (3)
Fornaldars. Norðurl., 13. öld 67,5% (58) 32,5% (28)
Sturlunga 47% (34) 53% (38)
Fornaldars. Norðurl., um 1300+14. öld 42,5% (17) 57,5% (23)
Guðmundar saga Arngríms ábóta 41,5% (10) 58,5% (14)
Af töflunni má ráða að lenging stofnsins hefur einnig hafist á
13. öld en þó síðar en breytingarnar í nefnifallinu, sbr. töflu 1.
Breytingunni er heldur alls ekki lokið í yngstu ritunum, Fornald-
arsögum Norðurlanda frá um 1300 og frá 14. öld og Guðmundar
sögu.
Athuganir á þessum breytingum á sjá eru allerfiðar viðfangs
sökum dæmafæðar. Í flestum sögum eru fremur fá dæmi um for-
nafnið og því var gripið til þess ráðs að athuga tímabil frekar en
einstök rit. Þannig voru talin saman dæmi í mörgum sögum sem
álitnar eru frá sama tíma, eins og sjá má í töflum 1 og 2. Vegna þess
hve sjá er tiltölulega sjaldgæft fornafn er heldur lítil von til þess að
ofangreindar breytingar nýtist til aldursgreiningar einstakra sagna.
En á því kann þó að vera undantekning.
katrín axelsdóttir338 skírnir
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 338