Skírnir - 01.09.2005, Side 115

pietate ab eis trucidate sunt, quedam ad exteras naciones uenundate.
Deinde cum didicissent prefati pirate Britannie insulam armato milite fere
euacuatam, direxerunt iter ad illam et applicuerunt in Albaniam.
Í textabrotunum að ofan hafa verið skáletruð orð sem skipta
máli fyrir samanburð.
Geoffrey af Monmouth ritaði Historia regum Britanniae
sennilega á árunum 1130–1138. Óvíst er hvaða gerð af mörgum
hefur verið fyrirmynd þýðanda Ambrósíus sögu.
Rit Geoffreys af Monmouth var þýtt á norrænu eða íslensku,
Breta sögur. Breta sögur eru m.a. geymdar í Hauksbók, sem var
rituð á árunum 1306–1308. Þær voru án efa þýddar einhvern tíma
á 13. öld. Það sem tekið er úr Historia regum Britanniae í
Ambrósíus sögu má bera saman við þýðinguna, Breta sögur. Þar
er að athuga tvennt.
Í Breta sögum er talað um jarla (Hauksbók 1892–1896:267). Í
Historia regum Britanniae er talað um konunga. Það stendur rétt
þýtt í Ambrósíus sögu.
Í Breta sögum er Melga sagður vera frá Peitu (Hauksbók
1892–1896:267). Þýðandi Breta sagna hefur haldið að þarna væri
átt við Peitu, Poitou í Frakklandi, en sá staður er á latínu Pictavia
og íbúarnir voru nefndir Pictavi eða Pictones. Í latneska textanum
stendur Pictorum rex, konungur Pikta, Pétta á Skotlandi, sem
voru nefndir Picti. Í Ambrósíus sögu er þetta rétt þýtt, Melga
Piktakonungur.
Þannig eru í Breta sögum villur sem eru ekki í innskotinu í
Ambrósíus sögu. Þá er ljóst að þýðandi Ambrósíus sögu studdist
ekki við þýðingu Breta sagna.9 Hann hefur stuðst við einhverja
hinna latnesku gerða.
gunnlaugur leifsson og ambrósíus saga 345skírnir
9 Að auki er Gracianus í Breta sögum sagður hafa drepið Melga og Gnaius en er
ekki talinn bandamaður þeirra (Hauksbók 1892–1896:267, sbr. Trójumanna saga
ok Breta sögur 1848:212). Annars er margt í sambandi við þennan texta ærið
óljóst og rittengsl óviss (sbr. Tatlock 1950:237–241). Köln er t.d. aldrei nefnd hjá
Geoffrey, en hún er í innskotinu í Ambrósíus sögu, í Breta sögum og í þeim rit-
um sem Geoffrey notaði við ritun Historia regum Britanniae (sbr. Tatlock
1950:238).
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 345