Skírnir - 01.09.2005, Blaðsíða 133

víkur auk annars að Edduútgáfunni, rúnasteini á Fjóni og vaxandi
áhuga á fornöld Norðurlanda í Kaupmannahöfn. Í næsta bréfi, 19.
desember sama ár, þakkar Rask Bülow fyrir styrk til að semja nor-
ræna málfræði og útskýrir hvernig hann hugsar sér hana og víkur
síðan að útgáfunni á Snorra-Eddu.
Hins vegar lenti Rask fljótlega í útistöðum við Árnanefnd út af
útgáfunni á orðabók Bjarnar Halldórssonar sem hann víkur aftur
og aftur að í bréfum sínum til Bülows. Engu að síður endaði mál-
ið svo að Rask var skrifaður fyrir útgáfunni. Á þessum árum vann
Rask einnig að samningu íslenskrar málfræði – Vejledning til det
Islandske eller gamle Nordiske Sprog – sem kom út 1811 og aftur
aukin í sænskri þýðingu í Stokkhólmi 1818. Sama ár og málfræð-
in kom fyrst út efndi Vísindafélagið danska til samkeppnisritgerð-
ar um uppruna norræns máls. Rask réðst að sjálfsögðu í að leysa
verkefnið og vann að því á ferðum sínum um Ísland. Það tók hann
þrjú ár, en jafnframt hafði hann fleiri járn í eldi.
Árið 1812 fór Nyerup til Svíþjóðar í rannsóknarleiðangur og
hafði Rask með sér til fulltingis. Enn var það Bülow sem kom til
skjalanna og greiddi ferðakostnað Rasks. Rask undi samt ekki lengi
í Höfn eftir að hann sneri þangað aftur, því að síðsumars 1813 lagði
hann í hina langþráðu Íslandsferð, og þar lauk hann samkeppnis-
ritgerð sinni árið 1814 án þess að hafa aðgang að söfnum með
nauðsynlegum gögnum. Ritgerðin hlaut heitið Undersøgelse om
Det gamle Nordiske eller Islandske Sprogs Oprindelse. Enda þótt
Rask lyki verkinu 1814 kom það ekki út fyrr en 1818 og það voru
Nyerup og Finnur Magnússon sem önnuðust útgáfuna.
Gildi Íslandsferðar Rasks verður seint ofmetið þegar horft er
til varðveislu íslenskrar tungu. Fyrstu kynnin af því hvernig kom-
ið væri fyrir henni gerði hann uggandi um framtíð hennar. Á ferð-
um sínum um landið þótti hann hvarvetna góður gestur. Lands-
menn voru því óvanir að erlendir ferðamenn mæltu á tungu þeirra.
Meðal þeirra sem hann hitti að máli á ferðum sínum voru t.a.m.
séra Jón Þorláksson á Bægisá og Jón Espólín sýslumaður.
Undirbúningur og stofnun Hins íslenska bókmenntafélags er
hinn óbrotgjarni minnisvarði um Íslandsför Rasks og kynni hans
af landi, þjóð og tungu. Hugmyndin um stofnun félags í þessa
fjónverjar og íslensk fræði 363skírnir
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 363