Skírnir - 01.09.2005, Qupperneq 152

III
Vopnfirðinga saga hefur einnig haft sérkennileg áhrif á ‘sögu
Gunnars Þiðrandabana’ og mikilvægt er að gera sér grein fyrir
þeim í ljósi þess sem hér er rætt. Eins og Ernst Walter hefur gert
athyglisverða grein fyrir er svo að sjá sem Vopnfirðinga saga sé
skáldsaga, full af andstæðum, og hlutverk hennar sé að sýna fram
á að ill breytni sundrar vináttu náinna venslamanna og leiðir til
blóðsúthellinga. Walter bendir á að frásögnin af Þorleifi kristna
skipti höfuðmáli í framvindu sögunnar. Þorleifur er kynntur strax
í byrjun sem góðmenni og honum tekst að koma eigum Hrafns
stýrimanns til ættingja hans í Noregi þótt helstu höfðingjar
Vopnafjarðar, mágarnir Brodd-Helgi og Geitir Lýtingsson, væru
nánast búnir að sölsa þær undir sig (eftir að þeir höfðu komið
Hrafni sjálfum fyrir). Síðar í sögunni kemur Þorleifur kristni svo
aftur sem sigurvegari út úr viðskiptum við Brodd-Helga út af hof-
tolli sem sá síðarnefndi krafðist af honum. Lögð er áhersla á kristi-
legt hugarfar Þorleifs en óbilgirni hins heiðna Brodd-Helga.19
baldur hafstað382 skírnir
19 Rolf Heller skrifaði (1963) merka grein um stíl og byggingu Vopnfirðinga sögu.
Hann gerir þar glögga grein fyrir því hvernig vinátta í sögunni er meðhöndluð
á listilegan hátt (sjá t.d. bls. 172). – Athygli vekur að Rolf Heller gerir sér ekki
mat úr hlutverkum kvenpersóna sögunnar, sbr. andstæðurnar í framkomu
hinna tveggja eiginkvenna Brodd-Helga (sjá hér á eftir). Dirk Huth (1999)
bendir á andstæðurnar Þorgerði silfru (friðarspilli), síðari konu Brodd-Helga,
og Jórunni (friðflytjanda), konu Þorkels Geitissonar. – Auðvelt er að skýra það
ósamræmi sem fram kemur í heimildum um Bjarna Brodd-Helgason, þ.e. frið-
arvilja hans annars vegar og viðurnefnið Víga-Bjarni hins vegar. Vopnfirðinga
saga, sem byggð er upp á andstæðum (í anda kristilegra rita), krefst þess að
Bjarni sé andstæða ribbaldans föður síns. Þessari ‘friðarlínu’ er svo fylgt í Þor-
steins þætti stangarhöggs (sbr. síðar). Í Droplaugarsona sögu, sem gera má ráð
fyrir að hafi haft áhrif á tvær fyrrnefndar sagnir, er Bjarni Brodd-Helgason hins
vegar í vísu kallaður „böðgjarn“ og látið er að því liggja að hann muni hefna
mágs síns, Helga Ásbjarnarsonar. Og í ‘sögu Gunnars’ koma fram svipuð per-
sónueinkenni hans: hann tekur sér ferð á hendur úr Vopnafirði og fer austur
yfir Lagarfljót á heimili systur sinnar og mágs til að reyna að ná lífi Gunnars
Þiðrandabana sem drepið hafði frænda hans og fóstbróður. Í yngri heimildum
er eins og herskáa þættinum í fari hans sé fylgt eftir og hann magnaður upp;
hann fær nafngiftina Víga-Bjarni og í Íslendingadrápu Hauks Valdísarsonar
(sem við Bjarni Einarsson teljum vera unga heimild) er hann kallaður „hjalm-
þrimu gjarn“ og sagður hafa hefnt föður síns með fleiri manndrápum en Vopn-
firðinga saga greinir.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 382