Skírnir - 01.09.2005, Blaðsíða 157

an stefni í hið mikla uppgjör í Jórvík. Þrír ættliðir Kveldúlfsfeðga
hafa deilt við norsku konungana. Spennan vex stig af stigi uns
Egill drepur sjálfan konungssoninn, Rögnvald Eiríksson blóðaxar.
Minna mátti nú gagn gera.
Hér erum við komin að atriði sem tengist rannsókn Gísla Sig-
urðssonar á Austfirðingasögum. Eitt af því sem hann rekur til
munnlegrar hefðar er ósamræmi sem birtist í barneign þekktra
höfðingja eftir því hver sagan er sem frá slíku greinir; ný og ný
börn skjóta upp kollinum í ólíkum sögum (sjá t.d. Gísla Sigurðs-
son, 144–145). Þannig er Sörli sagður sonur Brodd-Helga í „Sörla
þætti“ Ljósvetninga sögu þó ekki sé hann talinn upp með börnum
hans í eldri heimildum. Slíkt barna-misræmi þarf þó alls ekki að
tengjast munnmælasögum að baki hinum rituðu sögnum. Eins
getur verið um leik höfundar að ræða sem vill tengja persónur sín-
ar þekktum nöfnum; þá fær sagan aukið vægi. Þannig má t.d.
skýra fremur óvænta innkomu Brodd-Helga í ‘sögu Gunnars
Þiðrandabana’ en Brodd-Helga er getið víða, m.a í Heimskringlu
(án kynningar) og svo Landnámu sem er nokkurs konar grunnur
eða banki sem seinni söguritarar vilja tengjast.
Í framhaldi af því sem nú var sagt skal tekið dæmið af Rögn-
valdi konungssyni í Egils sögu. Eins og áður kom fram verður að
telja að Egils saga sé rituð um 1240, og við Jónas Kristjánsson höf-
um bent á að hún hlýtur að vera skrifuð á eftir Heimskringlu.29 Sú
niðurstaða einfaldar mjög alla umræðu um þessar sögur og skýrir
m.a. ólíka afstöðu verkanna í garð Haralds konungs hárfagra, já-
kvæða í Heimskringlu en neikvæða í Egils sögu (þessa afstöðu má
þá tengja persónulegri reynslu Snorra Sturlusonar af Hákoni
gamla Noregskonungi). Í Heimkringlu er hvergi minnst á Rögn-
vald, son Eiríks blóðaxar, og reyndar er hann varla að finna utan
Egils sögu. Þar birtist hann á mikilvægu augnabliki og verður
fórnarlamb Egils sem á harma að hefna á norsku konungsfjöl-
skyldunni. Annars eins stórviðburðar hefði verið getið í Heims-
„tilgáta um aðferð“ 387skírnir
29 Jónas Kristjánsson hjó árið 1977 á hnútinn sem myndast hafði um tímalega af-
stöðu Heimskringlu og Egils sögu og ég fylgdi hugmynd hans eftir 1991 með
nýjum rökum sem hníga í sömu átt.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 387