Skírnir - 01.09.2005, Blaðsíða 158

kringlu ef munnmæli hefðu gengið um slíkt. Varla kemur því ann-
að til mála en að álykta að Snorri hafi fundið þessa persónu upp
eftir að hann lauk Heimskringlu og var byrjaður að huga að sögu-
þræði Eglu.
Söguritarar voru með öðrum orðum óhræddir að skapa per-
sónur þar sem þörf krafði. Oft gegna nöfn þessara persóna mikil-
vægu hlutverki, sbr. Eyjólfsnafnið í ‘sögu Gunnars’. Rögnvaldur
er sterkt nafn og minnir á „rögn og Óðin“ sem einmitt reiddust
Eiríki blóðöx fyrir að hafa komið fram við Egil af rangindum.
Einnig má benda á nöfn Böðvars og Gunnars, sona Egils sem dóu
ungir. Þetta eru nöfn frægra kappa úr fornöld (sbr. Böðvar bjarka
og Gunnar Gjúkason). Allt þetta er liður í þeirri viðleitni Snorra
að lyfta sögu sinni upp á hetju- og goðaplan.
Þá tilhneigingu sagnaritara að bæta börnum og öðrum ættingjum
við það sem fyrir er mætti setja í samband við kröfu áheyrandans:
„mættum við fá meira að heyra“. Tiltekið efni fellur áheyrendum í
geð (gerum ráð fyrir að sögur hafi gjarnan verið lesnar upphátt).30
Þá þarf að bæta einhverju við það sem fyrir er. Í því sambandi má
einmitt nefna Fljótsdæla sögu sem augljóslega er skrifuð sem beint
framhald Hrafnkels sögu og greinir frá afkomendum Hrafnkels
Freysgoða, m.a. þeim merka höfðingja Helga Ásbjarnarsyni sem
kemur við ‘sögu Gunnars’ og er freistandi söguefni.31 Skriðan og
baldur hafstað388 skírnir
30 Sbr. prologus Sverris sögu í Flateyjarbók (II:534) þar sem talað er um ritaðar
sögur: „…en með sögum má einn mörgum gamna“. Eðlilegt er að gera ráð fyr-
ir að söguritarar hafi stundum fremur heyrt tiltekna sögu lesna en lesið hana
sjálfir eða haft innan seilingar á skrifpúlti sínu. Þetta skýrir það að gjarnan er
fremur um óáþreifanleg áhrif að ræða en þreifanleg (orðrétt líkindi).
31 Sbr. einnig Jökuls þátt sem er framhald Kjalnesinga sögu og segir frá syni Búa,
Jökli. Einnig mætti nefna Örvar-Odds sögu sem er framhald sagnanna af
Hrafnistumönnum en bent hefur verið á að Örvar-Oddur hafi komið fremur
seint inn í Hrafnistumannahefðina (hann er gerður að syni Gríms loðinkinna
Ketilssonar hængs, sbr. rit mitt um Egils sögu 1995:121). Síðar verður til enn
ein saga af þeim Hrafnistumönnum, Áns saga bogsveigis (Án var dótturdóttur-
sonur Ketils hængs). Af Vesturlandi má taka Laxdælu og Gunnlaugs sögu
ormstungu og jafnvel Bjarnar sögu Hítdælakappa sem dæmi um framhald Eg-
ils sögu. Fyrrnefndu sögurnar segja frá barnabörnum Egils (Kjartani og Helgu
fögru) en síðastnefnda sagan frá afkomanda systur Egils. Söguritarar kallast
semsagt á í þessum merkilega leik.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:53 Page 388