Skírnir - 01.09.2005, Side 229

Það er lítill aflangur pakki í brúnum maskínupappír. Þegar ég tek utan
af gjöfinni verð ég hissa. Þetta er íkorninn sem ég tálgaði, en Ágúst
hefur farið í skúffuna hjá mér í morgun og tekið hann og klárað að
tálga skottið í skemmunni og síðan pússað hann og lakkað með möttu
lakki. Það er varla þornað. Hann hefur líka gert á íkornann lítil augu
með alnum sínum og litað með svörtu. Mér finnst hann vera lifandi,
þessi litli náungi með loðna skottið. (55)
Þarna er Ágúst í raun farinn að taka þátt í ævintýri íkornans. Umbúða-
pappírinn sem myndaði heimsmynd ævintýrisins er nú ekki lengur einka-
heimur Sigmars. Um leið er hægt að skynja áhrif bóndans á drenginn.
Með hans aðstoð verða hamskiptin. Í lok sögunnar segist Sigmar vera að
hverfa Björgu og Ágústi þegar hann rennur saman við íkornann. Þetta má
skilja sem nú muni hann byrja nýtt líf sem heil persóna.
Eins og rýnendur hafa oft bent á er ekki alltaf auðvelt að festa hendur
á táknum Gyrðis því oft mynda þau ekki rökréttan þráð, heldur spretta
af þeim margar og misvísandi myndir og hugrenningatengsl.28 Brosleg
saga sem rifjast upp fyrir Sigmari þegar hann sér gjöfina frá Ágústi er gott
dæmi um þetta:
Einu sinni las ég í Æskunni sögu af KFUM-fundi þar sem presturinn
var að spyrja drengina. „Hvað er það sem er lítið og með loðið skott
og borðar hnetur og klifrar í trjám, drengir mínir?“ Enginn svaraði.
Þar til einn strákurinn rétti hikandi upp hönd og sagði: „Venjulega
mundi ég halda að þetta væri íkorni, en af því það er prestur sem spyr,
hlýtur þetta að vera Jesús.“ (Næturluktin 55)
Vart er hægt að hugsa sér betra dæmi um hið skapandi hlutverk lesandans
og áhrif umhverfisins. Um leið er þetta vísbending um að hinn nýskapaði
íkornadrengur sé jólabarnið. Þetta vekur margvísleg hugrenningatengsl
en trúin er auðvitað einn af mörgum afheimum sem manneskjan leitar í.
Þetta minnir einnig á umræður um hlutverk höfundarins í hlutverki hins
alvalda skapara.
Að lesa og túlka
Gyrðir sagði í viðtali við Morgunblaðið í desember 2003 að hann stund-
aði ekki ratleiki fyrir bókmenntafræðinga. Það er þó freistandi að líta svo
á að hér hafi verið leikinn slíkur leikur, þótt engum detti í hug að til hans
ugla sat á kvisti 459skírnir
28 Ástráður Eysteinsson: „Myndbrot frá barnæsku“, bls. 195–203.
Skírnir haust 05 RÉTTUR 23.11.2005 13:54 Page 459