Ljósmæðrablaðið - 01.12.2014, Qupperneq 47

47Ljósmæðrablaðið - desember 2014
Undanfarið hefur starfsumhverfi ljósmæðra
og annarra í heilbrigðiskerfinu gjörbreyst. Álag í
starfi hefur víðast hvar aukist til muna, mönnun
er allsstaðar í lágmarki, sparnaður kemur niður á
búnaði deilda/stofnana, skjólstæðingar eru veik-
ari og vandi þeirra flóknari en áður. Á niður-
skurðartímum býr fólk einnig við minna starfs-
öryggi en áður. Frekari niðurskurði verður ekki
náð nema með uppsögnum og enginn vill verða
næstur til að fá uppsagnarbréf eða minnkun á
prósentu. Þetta ástand hefur nú staðið í nokkurn
tíma og er farið að koma mjög sýnilega niður
á fagfólki. Til félagsins hafa leitað félagsmenn
sem eru þjáðir af kvíða og óánægju með að geta
ekki vegna aukins álags veitt þá þjónustu sem
þeir vilja veita. Fylgifiskur kvíðans er kulnun í
starfi og frekari vanlíðan. Og okkar stétt er svo
sannarlega ekki sú eina sem eins er ástatt fyrir
í heilbrigðiskerfinu. Við aðstæður sem þessar
aukast líkur á hverskonar mistökum, bæði
stórum og litlum. Þrátt fyrir að ljósmæður leggi sig allar fram um að
veita þá bestu þjónustu sem völ er á geta alltaf orðið bæði misskiln-
ingur og mistök og ef að það gerist er mikilvægt að bregðast við á
sem bestan hátt.
Í ljósi þessara breytinga á starfsumhverfi og aukningar kærumála
á hendur heilbrigðisstarfsfólki þótti mér rétt að setja niður nokkra
punkta sem vert er að hafa í huga ef að aðstæður sem mögulega gætu
dregið dilk á eftir sér koma upp.
Mál eru ólík og misalvarleg, algengust eru innanbúðarmál sem
leysast innan stofnunar, svo eru mál sem vísað er til umsagnar hjá
landlækni og lýkur ýmist án eða með áminningu. Það nýjasta eru
mál sem kærð eru af skjólstæðingum til lögreglu.
Að verða allt í einu flæktur í kvörtun eða kærumál er áfall sem
ekki er ráðlagt að bera einn. Ef þú ert í þessum aðstæðum ræddu það
þá sem fyrst við einhvern sem þú treystir. Það getur verið starfsfé-
lagi, trúnaðarmaður, deildarstjóri eða fulltrúi frá félaginu. Alls ekki
standa ein með málið, trúðu einhverjum fyrir því og fáðu þann aðila
til að mæta með þér á þá fundi sem boðaðir eru. Það er allt í lagi að
biðja um frestun á fundi ef þú ekki treystir þér til að mæta strax og
þarft að undirbúa þig betur. Það borgar sig aldrei að mæta óundir-
búin. Ef ekki er gerð fundargerð á fundinum fáðu þá þinn stuðnings-
aðila til að gera það og láta svo alla fundarmenn kvitta fyrir að fundi
loknum. Mál af þessu tagi taka oft langan tíma og þegar á svo að fara
að vísa í það sem um var rætt á fundinum er ef til vill enginn sem
man hlutina eins.
Það skiptir höfuðmáli að skrá vel allt í mæðraskrá. Ekki fara heim
og hugsa þér að ljúka við pappírsvinnu næst þegar þú kemur á vakt.
Ef þig grunar að hugsanlega geti orðið eftirmálar af atviki taktu
þér þá enn betri tíma til að fara í huganum yfir allt sem gerðist og
skrá það allt saman. Hafi verið önnur ljósmóðir viðstödd, berðu þá
skýrsluna undir hana. Lýstu kringumstæðum (undirmönnun, óvenju
mikið að gera o.s.frv.).
Ef óskað er eftir greinargerð frá þér þá er
nauðsynlegt að hafa í huga að greinargerðin er
mikilvægt plagg í þinni málsvörn og því verður
að vanda hana vel. Hafðu í huga að halda þig við
staðreyndir og nákvæmlega við þá punkta sem
þú ert beðin um að gera grein fyrir. Hafðu svarið
hnitmiðað.
Ef þú ert í vafa um hvað verið er að biðja um
skaltu fara fram á frekari útskýringar. Þú getur
alltaf beðið um frest til að skila greinargerð ef
þú þarft á því að halda. Ekki hika við það ef þér
finnst þú ekki vera tilbúin. Forðastu fræðilegan
texta/útlend orð í svari þínu. Notaðu venjulega
íslensku.
Sjúklingar/skjólstæðingar hafa rétt til þess
að klaga/kvarta/kæra undan þjónustunni. Þó að
þér finnist kæran mjög ósanngjörn eða óréttlát
og takir hana mjög nærri þér eða sért reið skaltu
varast að láta það koma fram í svari þínu.
Settu aldrei fram neikvætt mat á sjálfri þér.
Þú gerir grein fyrir því af hverju þú tókst þær ákvarðanir sem þú
tókst eða hvers vegna mat þitt á aðstæðum var á þann veg sem það
var. Ekki bæta við gagnrýnu mati á aðstæður, þú þarft ekki að benda
á það sem eftir á að hyggja hefði mátt betur fara hjá þér. Lýstu
aðstæðum á hlutlausan hátt og einbeittu þér að því hvers vegna þú
tókst þær ákvarðanir sem þú tókst.
Þú átt ekki að taka afstöðu til þess hvort þú hafir í þessum
kringumstæðum breytt rétt eða rangt. Hins vegar verður að koma
fram hvort þú hafir unnið samviskusamlega og af umhyggju. Mundu
eftir að láta koma fram hugsanir þínar sem leiddu til ákvarðanatöku
þó að þér finnist augljóst af hverju þú gerðir eins og þú gerðir. Máli
þínu til stuðnings getur þú hugsanlega vísað í verklagsreglur deildar
og láttu það koma fram ef ekki eru til verklagsreglur um það atvik
sem um ræðir. Hafir þú tekið aðra ákvörðun en kemur fram í verk-
lagi deildar skaltu rökstyðja þá ákvörðun þína.
Í byrjun greinargerðar getur þú gert grein fyrir sjálfri þér og
hvernig þú kemur við sögu í umræddum atburði. Gerðu gein fyrir,
eins og áður er komið fram kringumstæðum á deildinni þegar umrætt
atvik átti sér stað.
Þú átt rétt á að fá að sjá alla þá pappíra sem lagðir hafa verið fram
vegna málsins. Þú skalt biðja um að fá þá senda heim til þín en ekki
í vinnuna.
Það er gott að nota tækifærið hér til að benda á það að þær sem
lenda í áfalli af einhverju toga í vinnunni geta fengið greidda úr
styrktarsjóði átta tíma hjá sálfræðingi að eigin vali. Fyrir þær sem
starfa á LSH eru einnig í boði viðtöl hjá prestum spítalans.
Þessi pistill er settur saman þar sem dæmin sýna að verulega hefur
vantað aðgengilegar upplýsingar um hvernig á að snúa sér ef eitt-
hvað kemur upp og hvernig á að bregðast við. Þetta er engan vegin
tæmandi en hugsað sem byrjunarskref. Stuðst er við þær leiðbein-
ingar sem norska og danska ljósmæðrafélagið hafa gefið út til sinna
félagsmanna.
Áslaug Valsdóttir
formaður Ljósmæðrafélags Íslands
Breytingar á starfsumhverfi ljósmæðra
og annarra heilbrigðisstétta.
Hvað er gott að hafa í huga ef að þú verður fyrir starfstengdu
áfalli eða ef faglegt mat þitt er dregið í efa.