Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.2018, Blaðsíða 65

TÍMAVÉLIN 6530 nóvember 2018
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
ROSTUNGURINN VALLI VÍÐ-
FÖRLI Í KLANDRI Á ÍSLANDI
n Með forsætisráðherra frá London n Strandaglópur í Keflavík
Á
rið 1981 komst rostungur-
inn Valli víðförli í heims-
fréttirnar. Hann fannst við
Bretlandsstrendur og átti
að fara aftur heim til Grænlands.
En þá blandaði forsætisráðherra
Íslands sér í málið og fór svo að
Valli endaði í kassa í flugskýli
Bandaríkjahers. Að lokum var
hann sendur aftur heim til Græn-
lands þrátt fyrir hótanir þarlendra
um að veiða hann í hundafóður.
Rúmu ári síðar kom rostungur
sem var sláandi líkur Valla í heim-
sókn að Snæfellsnesi.
Gunnar sá sér leik á borði
Í septembermánuði árið 1981
fannst tveggja ára, eintenntur
rostungsbrimill við Skegness á
austurströnd Bretlands. Vakti
þetta mikla athygli í fjölmiðlum
ytra og fékk hann viðurnefnið
Wally the Walrus. Í íslenskum
blöðum, sérstaklega Morgun-
blaðinu sem fylgdist grannt með,
var hann kallaður Valli víðförli.
Rostungar halda sig venjulega
við rekís á grunnsævi með fram
strandlengjum Norður-Íshafs-
landa. Einstaka sinnum koma
þeir að Íslandi en sjaldgæfara er
að þeir flækist sunnar á bóginn.
Nokkrir hafa sést við strendur
Bretlands og Írlands.
Á þessum árum var náttúru-
vernd mikið í deiglunni og tvö
samtök í Bretlandi, World Wildlife
Fund og RSPCA, tóku Valla und-
ir sinn verndarvæng. Vildu þau
koma honum aftur á sínar heima-
slóðir við strendur Grænlands.
Dagblaðið Daily Mail bauðst til
að aðstoða og greiða 2.500 punda
ferðakostnað gegn því að fá
einkarétt á sögunni. En þá komu
Íslendingar og stálu þrumunni.
Strandaglópur í Keflavík
Gunnar Thoroddsen forsætisráð-
herra var í heimsókn í Lundúnum
þegar mál Valla víðförla kom upp.
Á þessum árum voru Íslendingar
mjög lágt skrifaðir í náttúruvernd
vegna hvalveiða og Gunnar sá sér
leik á borði til að bæta orðspor-
ið. Ræddi hann við forráðamenn
Flugleiða sem einnig voru í Lund-
únum og ákváðu þeir að bjóða
Valla ókeypis flug til Íslands. Sam-
tökin World Wildlife Fund myndu
svo ferja hann með báti yfir til
Grænlands.
Ferð Valla byrjaði með stoppi í
Lundúnum. Þar var hann geymd-
ur í stóru búri á flugvellinum á
meðan hann beið eftir Flugleiða-
vélinni. Fjöldi blaðamanna og
ljósmyndara fylgdist með honum
en Valli virtist hvergi banginn. Að-
eins lúinn reyndar eftir sjóferðina
suður til Bretlands.
Svo kom vélin og Valli var
settur um borð. Íslenski forsætis-
ráðherrann og kona hans, Vala
Thoroddsen, voru honum sam-
ferða sem og blaðamenn frá Daily
Mail og Daily Express. Flugferðin
gekk áfallalaust fyrir sig en þegar
lent var á Keflavíkurflugvelli
laugardaginn 26. september kom
babb í bátinn.
Sendibíllinn sem átti að sækja
Valla og fara með hann niður að
höfn var allt of lítill. Ekkert sást
heldur til bátsins sem átti að ferja
Valla og fulltrúi World Wildlife
Fund var hvergi sjáanlegur. Valli
var strandaglópur á flugvellin-
um og starfsfólkið vissi ekkert
hvað til bragðs ætti að taka.
Eins og oft þegar Íslendingar
lentu í vandræðum var haft
samband við varnarliðið á
Keflavíkurstöðinni. Herforingj-
arnir tóku vel í það og áætl-
uðu að ferja Valla með flugvél
til Grænlands. Til að byrja með
yrði hann hins vegar að bíða í
einu flugskýli varnarliðsins. Þá
kom hins vegar í ljós að engin
flutningavél var laus og held-
ur ekki flugmaður til að sjá um
verkið. Varð Valli því að bíða í
flugskýlinu yfir nóttina.
Hápólitískt mál
Á sunnudeginum hófst al-
þjóðleg rekistefna um hvernig
leysa ætti hnútinn. Um miðjan
sunnudaginn höfðu hundruð
símtala milli Íslands, Banda-
ríkjanna, Bretlands og Dan-
merkur átt sér stað. Gunnar
Thoroddsen og Ólafur Jóhann-
esson utanríkis ráðherra voru í
storminum miðjum til þess að
leysa málið farsællega. Gunn-
ar hafði boðið Valla hingað en
hnúturinn var orðinn vand-
ræðalegur fyrir Íslendinga þar
sem augu heimsins fylgdust
með.
Um tíma kom það til tals
að Valli yrði áfram á Íslandi og
yrði færður Sædýrasafninu í
Hafnarfirði að gjöf. Meðlim-
ir Dýraverndunarfélags Íslands
börðust hins vegar hart gegn því
og var hugmyndin slegin út af
borðinu.
Að lokum leystu íslensk stjórn-
völd málið sjálf og var Land-
helgisgæslunni falið að sigla með
Valla vestur í varðskipinu Tý.
Sleðahundafóður
Margir höfðu áhyggjur af heilsu
Valla þó að fljótt á litið virtist
hún ágæt. Við skoðun dýralækna
kom í ljós að hann hefði ekki
étið neitt vikum saman. Höfðu
Bretarnir sérstakar áhyggjur af
þessu. Einnig varð þeim bylt við
þegar hringt var til Grænlands og
beðið um aðstoð við að taka vel
á móti Valla þegar hann kæmist
loks á leiðarenda. Á hinum enda
línunnar var hlegið og sagt að
flestir rostungar sem sæjust við
strendur Grænlands á þessum
árstíma væru veiddir og kjötið
nýtt í fóður fyrir sleðahunda. Liði
væntanlega ekki á löngu þar til
það yrðu örlög Valla.
Á mánudeginum lagði Týr af
stað. Valli var enn í búrinu sínu
og heilsaðist ágætlega á leiðinni.
Þriðjudaginn 29. september kom
Týr að Aquiteq á vesturströnd
Grænlands og var Valla sleppt þar
á borgarísjaka. Teygði hann úr sér
þegar hann bægslaðist úr kassan-
um og dýfði sér síðan ofan í sjó-
inn.
Valli snýr aftur
Eftir að Valla var sleppt fréttist ekk-
ert meira af honum í meira en ár.
Hefði hann þess vegna getað end-
að í maga sleðahunds. Þann 11.
janúar árið 1983 var Íslendingum
brugðið þegar vitavörður sá rost-
ungsbrimil við Rifshöfn á Snæ-
fellsnesi. Lét hann vita af þessu og
töldu margir að Valli væri snúinn
aftur.
Fjöldi blaðamanna, ljós-
myndara og kvikmyndatöku-
manna var sendur í flýti vestur á
Rif til að mynda „Valla.“ Fjölmargir
heimamenn og aðkomumenn
komu einnig til að líta rostunginn
augum.
Þessi rostungur var um þriggja
til fjögurra ára og eintenntur.
Hann var um tvö til þrjú hund-
ruð kílóum þyngri en Valli var
haustið 1981 en það væri eðlileg
þyngdaraukning. Þar að auki var
hann óhræddur við mannfólk
sem gaf til kynna að hann hefði
áður verið innan um það.
Aldrei fékkst staðfesting á að
rostungurinn við Rifshöfn hefði
verið Valli sjálfur en mikið var fjall-
að um hann í fjölmiðlum. Jafnvel
meira en árið 1981. Tengdu sum-
ir endurkomu hans við hvalveiði-
bannið og að Valli væri að sýna
frændum sínum stuðning. Aðrir
sögðu að Valli væri kominn til
að heimsækja vin sinn Gunnar
Thoroddsen. Þriðja og líklegasta
skýringin er sú að Valli hafi ver-
ið að gera aðra tilraun til að kom-
ast til sólarlanda, eftir að hann var
truflaður í fyrra skiptið. n
Tvífari Valla við Rifshöfn DV 13. janúar 1983. Gunnar Thoroddsen Bauð
rostungnum frítt far til Íslands.
Frost í kortunum?
Ekki láta kuldann koma þér í vandræði
Komdu við og láttu mæla rafgeyminn þinn!
TUDOR
Alltaf öruggt start
eftir kaldar nætur
MIKIÐ ÚRVAL, TRAUST
OG FAGLEG ÞJÓNUSTA
Bíldshöfða 12 / S. 577 1515 / skorri.is
Við mælum
rafgeyma og
skiptum um
Hr
að
þjónusta