Tímarit Máls og menningar - 01.02.2018, Blaðsíða 48

K r i s t í n G u ð r ú n J ó n s d ó t t i r
48 TMM 2018 · 1
orðið að hugmynd; eins konar holdgervingi goðsagnarinnar myrku. Borgin
sé eins og gildra sem heimamenn hafa komið sér upp til að verjast yfirgengi-
legum túrisma. Þessi tilbúningur skopstælir væntingar ferðamannsins og
snýr öllu á hvolf.
Annar rithöfundur sem hefur skrifað töluvert um borgina er Rafa Saa-
vedra (1967–2013). Verk hans eru óvenjuleg; yfirleitt skrifar hann stutta texta
á talmáli, blandar ensku og spænsku og sparar ekki grófyrðin. Í smásögunni
„Tijuana para principiantes (bonus track)“ (Tijuana fyrir byrjendur (bonus
track)) frá 1997: segir hann: „My city er ekki bara gata full af heimskulegum
Könum að upplifa eilíft vor og indíánum að selja pappírsblóm, röndóttum
ösnum og farandsölum með stútfullar töskur af skrani […] svölum fullum af
motherfuckers sem drekka poppers og kyssa gólfið í leit að mexican señorita,
og útlendum blaðamönnum sem eru á höttunum eftir goðsögninni myrku
sem í raun er bara til í þeirra eigin myrka rassi“.19 Hér er hann vitanlega
að vísa í Byltingarstrætið. Hann leikur sér með staðalmyndir borgarinnar,
telur upp hverja á fætur annarri, tekur undir þær eða afneitar þeim, heldur
þá áfram upptalningu á næstu síðum en nú á því sem hann telur einkenna
borgina í raun og veru. Hann sér í henni miklar andstæður en einnig von og
möguleika. Sagan endar á eftirfarandi orðum: „Eins og einn af strákunum
úr hverfinu myndi segja: „We’re very proud to live here í city landamæranna,
mest heimsóttu borg í heimi. Og ef þú skilur það ekki, fuck off!““20 Hér er
minnt á að Tijuana einskorðast ekki við ferðamannagötuna; í borginni býr
fólk af holdi og blóði í mörgum ólíkum hverfum. En alkunna er að ferðamenn
fara yfirleitt ekki út fyrir ferðamannasvæðin.
Í smásögunni „Where is the Donkey Show, Mr. Mariachi?“ (Hvar er asna-
sýningin, Mr. Mariachi?) gengur höfundur beint inn í goðsögnina, Tijuana
sem Sódómu og Gómorru, hömlulausa borg. Lesandi fylgir eftir tveimur
ungum sjóliðum frá Bandaríkjunum. Þeim hafði verið sagt að borgin væri
unaðslegasti staður jarðar þar sem hálfnaktar stúlkur gengju eftir endalausri
aðalgötunni. Þeir eru komnir til Tijuana og eru á höttunum eftir því fræga
fyrirbæri „Donkey show“. Þeir efast ekki um tilvist þess, því allir sem hafa
farið til Tijuana hafa séð asna-sýninguna, þótt enginn hafi í rauninni séð
hana. Sjóliðarnir rölta á milli bara og strippklúbba, eru blekktir af heima-
mönnum sem rukka allt of mikið fyrir drykkina, ungu mennirnir verða
dauðadrukknir, og loks í birtingu herða þeir sig upp og spyrja götutónlistar-
menn hvar asnasýningin sé. Lesandinn fær ekki að vita svarið. Allt þetta má
sjá sem hálf-meðvitaða, hálf-ómeðvitaða sviðsetningu heimamanna. Hug-
myndin um hvernig borgin er og hvað hún hefur upp á að bjóða kemur frá
túristunum sjálfum og þar af leiðandi ganga þeir í eigin gildru. Í raun er þetta
eins og einn allsherjar farsi.
Rithöfundurinn Rosina Conde (f. 1954) hefur einnig skrifað um Tijuana,
ekki síst bandaríska sjóliða sem sækja borgina heim. Árið 1984 sendi hún
frá sér níu stutta texta sem hún kallar „Viñetas revolucionarias“ („Byltingar-