Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.2018, Blaðsíða 108

Tímarit Máls og menningar - 01.02.2018, Blaðsíða 108
Þ o r va l d u r G y l fa s o n 108 TMM 2018 · 1 Á það á e.t.v. eftir að reyna hvort unnt verður ef með þarf að skjóta refsileysi í málum með mikilvægu mannréttindaívafi til úrskurðar erlendra mann- réttindadómstóla, t.d. Mannréttindadómstóls Evrópu, eða til Mannrétt- indanefndar Sameinuðu þjóðanna. Getur hvaða kjósandi sem er í þéttbýlu kjördæmi talizt hafa lögvarða hagsmuni af jöfnu vægi atkvæða í kosningum? Getur hvaða Íslendingur sem er talizt hafa lögvarða hagsmuni af jafnræði í ráðstöfun rentunnar af auðlindum í þjóðareigu og af hagsýnni ráðstöfun almenningseigna? – t.d. gjaldeyrisforða Seðlabanka Íslands. Spurningar sem þessar gætu reynzt eiga erindi við dómstóla í ljósi örrar framþróunar mann- réttinda. Í „Nokkrum frumreglum um vernd og eflingu mannréttinda til að sporna gegn refsileysi“ (e. Set of Principles for the Protection and Promotion of Human Rights Through Action to Combat Impunity) sem lagðar voru fyrir Mann- réttindanefnd Sameinuðu þjóðanna 8. febrúar 2008, er refsileysi lýst svo [mín þýðing, ÞG]:52 Það heitir refsileysi (e. impunity) þegar „ókleift reynist að lögum eða í reynd að láta meinta lögbrjóta sæta ábyrgð – hvort heldur í sakamálum, einka- málum, málum sem varða stjórnsýslulög eða agabrot – þar eð hinir brotlegu eru ekki látnir sæta rannsókn sem kynni að leiða til ákæru á hendur þeim, handtöku, lögsóknar og, teldist sök sönnuð, til refsingar að lögum og greiðslu skaðabóta til fórnarlamba.“ Fyrsta frumreglan í skjalinu hljóðar svo [mín þýðing, ÞG]: „Refsileysi stafar af því að ríkisvaldið vanrækir skyldu sína til að rannsaka meint lögbrot; til að gera viðeigandi ráðstafanir varðandi meinta lögbrjóta, einkum innan réttarkerfisins, með því að tryggja að þeir sem grunaðir eru um ólöglegt athæfi séu ákærðir, yfir þeim sé réttað og þeir dæmdir til við- eigandi refsingar að lögum; til að veita fórnarlömbum virk réttarúrræði (e. effective remedy) og tryggja þeim þá um leið viðeigandi skaðabætur; til að tryggja ófrávíkjanlegan rétt til að sannleikurinn um lögbrot sé leiddur í ljós; og til að gera aðrar nauðsynlegar ráðstafanir til að koma í veg fyrir ítrekuð brot.“ Þessar frumreglur þarf Alþingi í ljósi sögunnar að tileinka sér að fyrra bragði frekar en að eiga á hættu að erlendum dómstólum verði blandað í málið líkt og þegar mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna gaf Alþingi bindandi fyrirmæli um að nema brotaþáttinn burt úr fiskveiðistjórnar- kerfinu. Mannréttindamál og baráttan fyrir mannréttindum hafa þróazt hratt undangengin ár. Fram undir aldamótin 2000 var megináherzla lögð á afhjúpun mannréttindabrota, þ. á m. valdníðslu gegn fólki sem hefur verið refsað eða jafnvel stungið inn fyrir skoðanir sínar og sætir að auki illri meðferð í fangelsi. Aðferðin var að segja frá: „Name them and shame them,“ eins og sagt er á ensku, beita þrýstingi. Baráttan beindist gegn brot- legu almannavaldi. Álit mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna 2007
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.