Tímarit Máls og menningar - 01.02.2018, Blaðsíða 27

L o ð i r h e i m u r i n n s a m a n á t á k n u m ?
TMM 2018 · 1 27
framt hlýtur það að vera skiljanlegt þeim sem hefur réttu túlkunarlyklana til
að skilja það. Samkvæmt slíkum heimsskilningi er heimurinn eins og bók eða
texti sem hægt er að skilja og túlka. Þetta er heimsmynd miðalda og endur-
reisnar eins og sagnfræðingar hafa lýst henni, en hún lifir að einhverju leyti
áfram í skáldskap og trúarbrögðum við hlið hinnar nútímalegu og vísinda-
legu heimsmyndar samtímans.
Það er ekki laust við að lesanda sem þekkir vel til Afleggjarans fari að
gruna að Guðrún, móðir Jónasar í Ör, sé náskyld föður Arnljóts. Hún er
stærðfræðikennari á eftirlaunum og mjög upptekin af tölum. Út úr hálfgerðu
óminnisástandi sem hún er komin í sökum elli á hún til að segja setningar
eins og: „Síðan líkami þinn kom út úr móðurskautinu hafa verið háðar 568
styrjaldir í heiminum“ (24). Sjálfur er Jónas ekki fjarri þessu viðhorfi. Í fyrsta
sinn sem hann veltir fyrir sér eigin dauða er hann á leið í heimsókn til móður
sinnar á elliheimilið:
Stysta leiðin á elliheimilið er í gegnum kirkjugarðinn.
Ég hef alltaf séð fyrir mér að fimmti mánuðurinn yrði síðasti mánuðurinn í lífi
mínu og að það yrðu jafnvel fleiri en ein fimma í síðustu dagsetningunni, ef ekki
fimmti fimmti, þá fimmtándi fimmti eða tuttugasti og fimmti. (17)
Þegar hann hefur komist að því að hann er ekki líffræðilegur faðir Guðrúnar
Vatnalilju leitar hann líka í tölur: „Ég er sammála mömmu að það er auð-
veldara að setja þjáningu í tölur en þrá en þegar ég hugsa um fegurð hugsa ég
engu að síður 4252 grömm og 52 sentimetrar.“(43)
Þegar sögumaður hugsar til móður sinnar síðar í sögunni eru það líka
tölurnar sem tengja þau saman:
Hvað geri ég við heila sex daga til viðbótar? Ef frá er talinn sjö tíma svefn gerir það
sautján klukkustundir á sólarhring að fylla upp í.
– Sautján sinnum sex gera eitt hundrað og tvær klukkustundir, hefði mamma
svarað um hæl. (90)
Persónur í sögum Auðar, móðirin í Ör og faðirinn í Afleggjaranum, eiga
það þannig sameiginlegt að sjá heiminn í tölum og greina merkingu í hvoru
tveggja, heimurinn er þeim eins og talnagáta og þau reyna að ráða í merkingu
hennar. Þetta endurspeglast í sögunum sjálfum, bæði byggingu þeirra og
merkingarsköpun almennt. Afleggjarinn er beinlínis byggður upp í kringum
slíka talnaspeki. Faðir Arnljóts er 77 ára þegar sagan hefst og sagan skiptist
í 77 kafla. Talan 77 er kunnugleg úr Biblíunni þar sem hún táknar óendan-
leikann, tölu sem er stærri en aðrar: „Verði Kains hefnt sjö sinnum þá skal
Lameks verða hefnt sjötíu og sjö sinnum“ stendur í fyrstu Mósebók (4.24).
Heilögum Ágústínusi taldist til að það væru 77 kynslóðir í Biblíunni frá
Adam til Jesú Krists og þannig mætti áfram telja.9
Þegar Arnljótur fer utan hefur hann í fórum sínum þrjá afleggjara af rós
sem móðir hans hefur ræktað, þessir afleggjarar eru lykiltákn í sögunni. Þeir