Tímarit Máls og menningar - 01.02.2018, Síða 57

101 F l a t e y r i
TMM 2018 · 1 57
alvald yfir viðfangsefnum sínum. Leikstjórar og handritshöfundar, hvort
sem þeir eru að skrifa skáldverk eða fræðileg rit, geta látið fólk standa og sitja
að vild því fólkið er bara persónur í verkum þeirra. En sumir græða á því,
starfsfólk frystihússins fékk til dæmis auka pásu vegna kvikmyndarinnar
Þrasta því verkstjórinn varð hreinlega að slökkva á vinnslutækjunum þegar
það þurfti að kvikmynda. Það gerði ekki svo mikið til þá, að hans sögn, en
því hefði getað fylgt töluvert tekjutap fyrir eigendur frystihússins. Ég áttaði
mig ekki á þessu alvaldi listamanna fyrr en ég var sjálf flutt á Flateyri með
strákana mína. Aðstandendur kvikmyndarinnar sem þá var verið að taka
upp hafa eflaust blótað mér í sand og ösku því viftureimin var laus í bílnum
mínum, sem þýddi að það ískraði hátt og snjallt í honum í hvert einasta skipti
sem ég setti hann í gang. Slík aukahljóð eru ekki vinsæl þegar verið er að
mynda, því komst ég að í eitt skiptið sem ég ætlaði að hlaupa inn til ömmu
minnar að ná í fisk en var meinaður aðgangur og skipað að drepa á bílnum
vegna þess að það var verið að kvikmynda beint fyrir framan húsið hennar.
Í annað skiptið ætlaði ég með syni mína á bryggjuna að veiða, líkt og við
gerðum oft. Þeir höfðu beðið í nokkra daga eftir að fara og þarna var þolin-
mæði þeirra á þrotum vegna þess hve oft ég var búin að lofa veiðiferð upp
í ermina á mér. Þegar við komum á bryggjuna máttum við ekki veiða. Þar
stóð háalvarlegur hópur fólks að taka upp senu og það var líkt og aldrei hefði
annar eins stórviðburður gerst á bryggjunni. Yngri sonur minn fór að gráta
því hann skildi ekki af hverju þetta fólk gat bannað okkur að vera þarna og ég
skildi það eiginlega ekki heldur. Var alvald afþreyingariðnaðarins orðið slíkt
að fólkið sem starfar við hann gat meinað öðrum að ganga á almannagrund,
vera á almannafæri? Vitaskuld fylgir því mikill kostnaður að taka upp senur
fyrir kvikmynd en hver gaf þeim samt meira leyfi en okkur til að vera þarna
á þessari stund? Skaðinn var ekki stór, við fórum bara að veiða daginn eftir,
en atvikið vakti mig samt til umhugsunar um það hversu mikið vald þeir taka
sér sem starfa við listræna sköpun og fræðilega, án þess að viðfangsefni þeirra
og vegfarendur fái nokkurn tímann að leggja orð í belg.
Þegar kvikmyndin Þrestir var tekin upp á Flateyri komu þó nokkrir aftur
vestur sem unnu við París norðursins árið á undan, bara til að vera á staðnum
og hanga með félögum sínum. Sumir þeirra sem unnu við fyrri myndina hafa
líka keypt hús svo enn bætist við listamannaflóruna. „Já, það er náttúrlega
sport að vera svona úti í rassgati, eins og maður segir,“3 sagði einn heima-
maður um kvikmyndafólkið, og það má velta fyrir sér af hverju fólk sækir í
fámennið úti á landi. Tónlistarmaðurinn Ólafur Ragnarsson, eða Óli popp,
hefur búið í tugi ára á Flateyri. Fámennið þar var þó ekki nægileg uppspretta
innblásturs fyrir listsköpun Óla því hann fann sig knúinn til að fara út í Æðey
og vera þar einn yfir vetur til þess að semja og taka upp tónlist. Hann velti
því jafnframt fyrir sér hvernig list verður til og taldi að hún gæti ekki orðið
til úr engu:
… alvöru listafólk, ég held að það sé fólk sem hefur þurft að hafa fyrir