Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Page 111

H U g v e k J U r
111
vera notalega drukkin og í kringum
þau, á sófanum og nánast í fangi þeirra,
höfðu þrjár konur hringað sig makinda­
lega eins og kettir. Andspænis þeim sátu
svo prúðir gestir á stólum og störðu
stjörnustjarfir á þau um leið og þeir
reyndu að láta sem stundin væri hin
hversdagslegasta. Gestgjafinn var þó
nokkuð á iði, smeykur um að rauðvín
drypi úr glösum kattakvennanna á
mjallhvíta mottuna. Þarna sat ég um
stund og naut reykvísku næturinnar
áður en ég fór út á Umferðarmiðstöð í
flugvallarrútuna til að hefja ferðina til
Kaupmannahafnar. 
Ég sofnaði í rútunni, svaf í f lugvél­
inni og hélt áfram að sofa um leið og ég
kom inn á heimili mitt á Norðurbrú.
Síðan rankaði ég við mér um þrjúleytið
að dönskum tíma og fannst að mig hefði
dreymt þetta undarlega boð. Kattakon­
urnar, hvítu mottuna og svipsterk en
fínlega limalöng hjónin. Stundum veit
ég ekki hvað mig hefur dreymt og hvað
ég hef lesið í skáldsögu, en þessi stund
var bæði draumur og skáldskapur. Ég
steig út í danskan daginn – sem virtist
svo ofur hversdagslegur í samanburði
við nýliðna viku á Bókmenntahátíð í
Reykjavík – og hjólaði út í antíkvaríat á
Austurbrú þar sem ég vann stundum.
Heilsaði upp á hippalegan eigandann og
þáði rúgbrauð með síld og flöskubjór.
Þegar ég sagði honum frá atburðum
næturinnar brosti hann vantrúaður út í
annað, eins og hann gerði ráð fyrir að ég
hefði fengið mér einum of mikið neðan í
því kvöldið áður, og fór svo að sortera
bækur, nóg af þvældum gömlum bókum
eftir hjónin í búðinni hans. Þannig lauk
þessari sögu. 
Seinna sá ég þau reyndar á bók­
menntahátíð í Kaupmannahöfn, þá sat
fólk í opnu rými í Húsinu, skammt frá
Strikinu, þegar þau gengu þar í gegn,
léttstíg og limalöng, í takt, og meðvit­
undin um veru þeirra varð áþreifanleg,
þykkari en loftið þegar allt þagnaði og
fólk rembdist við að láta sem ekkert
væri.
Umbreytingarkraftur
Bókmenntahátíðar
Þessi tiltekna Bókmenntahátíð er reynd­
ar með þeim eftirminnilegri, mig minn­
ir að hún hafi verið haustið 2005. Einn
heimsfrægi höfundurinn, fyrrum fjár­
hættuspilari, týndist og heyrðist síðast
til hans í kaupfélaginu í Borgarnesi á
leið í partí – ef ég man rétt. 
Margaret Atwood var líka á þessari
hátíð og það varð til þess að ég las The
Handmaid’s Tale strax eftir komuna til
Köben og, af einhverjum ástæðum, líka
skáldsöguna Never let me go eftir
Kazuo Ishiguro. Kannski var mælt með
henni einhvers staðar í sömu mund og
bók Atwood. Þannig breytti þessi vika
mér til frambúðar, bækurnar þöndu út
hugarheiminn, ég varð aldrei söm eftir
að hafa lesið þessar tvær bækur í sömu
vikunni. 
Og það er merkilegasta sagan við
Bókmenntahátíð; hvernig einn gest eða
eina bók rekur á fjörur manns og
umbreytir manni svo að lífið verður í
öðrum litum en áður. Setningar ein­
hverra gesta sitja kannski í höfði manns
og poppa upp með reglulegu millibili í
nýju og nýju samhengi. 
Mér er minnisstætt þegar Steinunn
Sigurðardóttir ræddi við þá verðandi
nóbelsverðlaunahafa Svetlönu Alexie­
vich í Norræna húsinu um fagurfræðileg
heimildaverk hennar af hamfarasvæð­
um. Svetlana var að tala um hryðju­
verkamenn og sagði eitthvað á þá leið að
allir sem hún hefði talað við og framið
hefðu ódæði með pólitískum hryðju­
verkum segðu að þeir hefðu gert það í
góðri trú. Til að bæta heiminn. 
Þessi orð hennar, eins og ég man þau