Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Blaðsíða 28

28
B ó k m e n n ta H át í ð
kvæmt þetta?“ (21) kveða raddirnar við eins og grískur kór, og taka síðan
fram: „Hann er ekki eins og við“ (37). Slíkar forspár eru algengar í spennu­
söguforminu sem Reid nýtir sér í uppbyggingu bókarinnar. Hefðir spennu­
sögu­ eða reyfaraformsins gera það ennfremur að verkum að auðvelt er fyrir
lesendur að sjá ungu konuna fyrir sér sem verðandi fórnarlamb og Jake sem
geranda. Þar spila inn kynbundnir hleypidómar lesenda, en líkt og í Foe not­
færir Reid sér grunsemdir og væntingar lesenda til að villa um fyrir þeim og
snúa upp á formið.
Þessi hefðbundnu hlutverkaskipti geranda og fórnarlambs eru einnig í
forgrunni í því litla sem lesendur fá að vita um baksögu ungu konunnar. Á
meðan hún einbeitir sér að því að rýna í persónu Jakes veitir hún mjög tak­
markaðan aðgang að sjálfri sér. Líkt og meginfrásögn bókarinnar hverfast
þau fáu minningabrot sem hún dregur fram um karlmenn. Henni stafar ógn
af þessum mönnum en á erfitt með að setja fingur á ástæðurnar fyrir ótta
sínum og spyr sjálfa sig: „Hvernig vitum við hvenær eitthvað er ógnvekjandi?
Hvað gerir okkur viðvart um að eitthvað sé ekki saklaust?“ Spurningin leitar
á hana í tengslum við minningu úr barnæsku um ókunnugan mann sem
stendur fyrir utan svefnherbergisgluggann hennar og fylgist með henni á
meðan hún þykist sofa, stjörf af ótta. Minningin er skýr, óhagganlegur hluti
af heiminum eins og hún hefur upplifað hann til þessa. Þrátt fyrir það er hún
full efasemda: „Kannski var þetta allt saman hugarburður. Svona óhlutstæðar
hugmyndir geta virst mjög raunverulegar“ (28). Orð hennar reyna á traust
lesenda til hennar sem sögumanns. Takmörkuð þekking lesenda á baksögu
hennar og veröldinni fyrir utan bílinn ala á slíkum efasemdum. Sú tilfinning
á eftir að fara vaxandi þegar fram líða stundir og umhverfið og aðstæðurnar
sem hún lýsir verða sífellt ókennilegri. Á grunni þessa óáreiðanleika tekst
Reid hægt og bítandi að færa framvinduna út fyrir fastmótaðan veruleika
bílsins og yfir í súrrealíska heimssýn þar sem allt getur gerst, án þess að þar
á milli séu skýr og skörp skipti.
Smátt og smátt er eins og sá Jake sem unga konan telur sig þekkja úr
sambandi þeirra undanfarnar vikur víki fyrir ókunnugum manni. Sú
umbreyting endurspeglast í eyðilegu landslaginu sem þau keyra í gegnum á
leiðinni til foreldra hans. Snemma í bókinni keyra þau framhjá eyðibýli sem
er brunnið til kaldra kola, og þótt Jake haldi því fram að bruninn hafi gerst
fyrir löngu síðan bendir nýlegt rólusett sem stendur við rústirnar til annars.
Þegar hún spyr hann út í rólusettið leiðir Jake spurninguna hjá sér. Á þennan
máta grefur hann undan upplifun hennar á umhverfi sínu og kyndir undir
efasemdirnar.
Ekki tekur betra við þegar þau ber að bóndabænum. Þau líta inn á dýrin í
ömurlegu fjósinu, sem ætti vel heima í skáldsögu eftir Steinar Braga. Gadd­
freðin lambshræ liggja úti í horni og í hænsnakofanum gæða hænurnar sér
á eggjunum sínum, auk þess sem Jake deilir með kærustunni heldur ógeð­
felldri sögu um hvað varð um svínin á bænum. Eins og áður leiðir hann hjá