Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Síða 117

H U g v e k J U r
117
fyrst til starfa og talaði við ritstjórana,
Magnús og Sigurð Guðmundsson, um
það hvernig ég ætlaði að halda á menn­
ingarmálunum fyrir blaðið en til þess
var ég ráðinn. Þeir samþykktu það allt
snarlega. Svo barst tal okkar að því að
leikdómari blaðsins, Ásgeir Hjartarson,
var veikur og Magnús spurði: „Hvernig
er það með þig, Árni, skrifar þú ekki um
leiklist eins og fara gerir?“ Það hafði ég
reyndar aldrei gert – en viti menn:
innan skamms var ég búinn að skrifa
minn fyrsta leikdóm um Hart í bak eftir
Jökul Jakobsson. Kannski sýnist ein­
hverjum þetta hálfkæringsleg afgreiðsla
mála. En mér finnst að strax þennan
morgun hafi ég kynnst starfsháttum
sem Magnús og fleiri mótuðu og byggðu
á mjög óformlegri en vel virkri sam­
stöðu um það, að menn á þessu litla og
fátæka blaði gengju hiklaust í þau verk
sem fyrir lágu og segðu sér helst sjálfir
hvernig best væri að leysa þau.
Magnús kom ekki á stutta blaða­
mannafundi sem haldnir voru um
hádegið til að undirbúa fréttir dagsins.
En hann gekk stundum á milli blaða­
manna og mælti með ýmsum verkefn­
um – nú eða kom á fréttavaktina og
varaði við því að nú ætlaði hann „að
reka upp gól“ á forsíðunni næsta dag.
En svo kallaði Magnús þá iðju sína að
búa til stærðar uppslátt á forsíðu blaðs­
ins með því að flétta saman pólitískum
tíðindum og útleggingu á þeim – og
brjóta um leið á skemmtilegan hátt
allar kenningar um að blaðamenn ættu
að hólfa rækilega í sundur frétt og
skoðun. Eftir að ég dróst – fyrir utan
menningarskrif – inn á erlendu frétta­
deildina hjá Ásmundi Sigurjónssyni átti
Magnús oftast tal við mig út af erlend­
um málefnum, en hann var óbilandi í
áhuga sínum á nýmælum í vinstri­
hreyfingum í Evrópu og byltingum í
þriðja heiminum. Þessu hélt lengi
áfram – þegar Magnús var löngu kom­
inn á þing sendi hann mig sumarið
1976 til Ítalíu til að fylgjast með þýð­
ingarmiklum kosningum og svokölluð­
um Evrópukommúnisma ítalskra
kommúnista, með öðrum orðum leit
þeirra að „þriðju leiðinni“ til vinstri –
sem hvorki tæki mið af varfærnum
kratisma né heldur sovéskri flokks­
hyggju. Magnús vissi að Þjóðviljinn átti
öngva peninga til að senda mann landa
í milli – og þess vegna keypti hann
sjálfur, í félagi við Guðmund Hjartar­
son vin sinn, flugmiða handa mér og
sendi mig af stað.
Blaðið var fátækt en Magnúsi leiddist
nöldur um fjárhaginn og sagði: Hvernig
getur öðruvísi verið en við eigum ekki
bót fyrir rassinn á okkur? Eitt sinn
heyrði ég ungan blaðamann kvarta við
Magnús um það, að ekki væri aðeins
búið að taka drjúga summu af kaupinu
hans í Þjóðviljahappdrættið heldur ætti
hann líka að rukka heilt hverfi í borg­
inni fyrir þetta sama happdrætti.
„Já, og hvað með það?“ sagði Magnús.
„Fyrst enginn vill borga þér kaupið þitt
þá verður þú að gera það sjálfur.“
En hann sagði líka við mig eitt sinn
þegar við vorum saman á kvöldvakt:
„Segðu mér eitt, Árni, til hvers erum við
að puða hér fram á nætur fyrir skíta­
kaup? Er það til þess að allir verkamenn
eignist bíl?“
Mér vafðist tunga um tönn að svara
vegna þess að spurningin var svo
snemma á ferðinni að það var alls ekki
komið á dagskrá að allir gætu eignast
bíl. En Magnús kom hér að einum höf­
uðvanda róttækra flokka sem vilja
kenna sig við verkalýðinn. Slíkir flokkar
boða mannsæmandi líf – en hvað er
það? Við vildum trúa því að til væru
„eðlilegar þarfir“ manna og þegar þeim
væri fullnægt gætu menn farið að sinna